Osteopathie en de cranio-sacraal therapie
Door Sjoerd Slikboer en Gerard Feller
Inhoudsopgave
1. Inleiding
2. Geschiedenis
3. Het onderzoek
4. Behandeltechnieken
5. Craniale osteopathie
6. Technieken
7. Somate-emotional-release
8. Bijbelse toetsing
9. Literatuur
Na dit artikel volgt nog een waarschuwend artikel (2004) van prof. med. Willem Betz over de situatie in België.
1. Inleiding
Het is moeilijk in het kort aan te geven wat de osteopathie inhoudt, vooral omdat er historisch gezien onder deze naam verschillende dingen gebeuren. Daar deze therapie steeds meer actueel wordt in Nederland is het echter een belangrijke vraag.
Osteopathie (wat letterlijk betekent: ziekte van de beenderen) is een alternatieve geneeswijze die ervan uitgaat dat verminderde bewegelijkheid van lichaamsweefsels gevolgen kan hebben voor de gezondheid. Het is een therapie waarbij door middel van manipulatie van het lichaam en vooral van de wervelkolom problemen worden behandeld die ogenschijnlijk vaak niets te maken hebben met de wervelkolom (osteopathie betekenis - Zoeken (bing.com)).
De grondlegger van de osteopathie Andrew Taylor Still (1828-1917) was zoon van een methodistenpredikant, die arts was en daarnaast ook als boer praktiseerde. Het geloof in God, de natuur en een goed inzicht in mechanica hebben Still ertoe gebracht een manuele (=hand) geneeskunde te ontwikkelen, die m.n. gebaseerd was op een goede kennis van de anatomie en fysiologie. ‘Chemische toevoegingen’, in de vorm van medicijnen, verafschuwde hij. In een bijzonder moeilijke tijd moest Still in de vorige eeuw opboksen tegen de gevestigde reguliere artsen, die wel veel gebruik maakten van medicijnen.
In zijn boek Philosophy and mechanical principles of osteopathie schrijft hij: "De enige autoriteit voor mij is God en mijn eigen ervaring". Dit geeft wel aan dat hij van anderen weinig aannam. Toch heeft zijn doorzettingsvermogen ertoe geleid dat het vak universitair werd in de U.S.A. en dat er zelfs ziekenhuizen kwamen, die gebaseerd waren op osteopathische principes. Uiteindelijk is de huidige Amerikaanse osteopaat een gewoon arts, die onderwezen is in de osteopatische leer. De titel hieraan verbonden is D.O.: doctor in osteopathie.
2. Geschiedenis
Enkele jaren later is de osteopathie ook in Engeland terecht gekomen. Hier is de osteopaat geen arts maar ‘kraker’, die een vierjarige opleiding achter de rug heeft. In de 60-er jaren is de osteopathie via Frankrijk ‘overgewaaid’ naar België en is inmiddels ook in Nederland bekend. In ons land kan men als medicus of paramedicus osteopathie studeren aan een viertal instellingen. De studieduur bedraagt 5-6 jaar (meestal weekendcursussen). Er zijn momenteel een twintig geregistreerde osteopaten in Nederland.
Eigenlijk is de osteopathie in eerste instantie vooral preventief gericht. Men behandelt geen ziekten, maar functiestoornissen. Een heupgewricht, wat beperkingen vertoont, kan direct behandeld worden. In een later stadium, wanneer dit gewricht ten gevolge van deze beperkingen een forse slijtage gaat vertonen, is het effect van de osteopathische interventie minder succesvol.
Osteopathie moet ondergebracht worden in de groep van manuele geneeswijzen, waaronder ook de chiropractoren en manueel therapeuten ressorteren. De osteopathie onderscheidt zich echter van deze twee in zowel filosofie als aangrijpingspunt in het menselijk lichaam. Het te behandelen gebied beperkt zich namelijk niet tot spieren en gewrichten, maar strekt zich ook uit tot de organen van borst en buikholte en de schedel. Het relationele effect van verbeteringen van de houding met als gevolg een verbeterde orgaanfunctie is niet in eerste instantie occult, maar is ook nooit wetenschappelijk bewezen. Voor de schedelbehandeling, de zg. craniale osteopathie, ook wel genoemd cranio-sacrale therapie, die ook deze verbanden legt vanuit een andere filosofie, is een ernstige waarschuwing zeker op zijn plaats is.
3. Het onderzoek
Als u een consult bij één van de Nederlandse osteopaten aanvraagt, komt u vaak enige weken op een wachtlijst. Tijdens het eerste consult wat ongeveer een uur in beslag neemt, zal de osteopaat navraag doen naar uw klachtenbeeld. Vaak behelzen deze vragen het totale lichamelijke functioneren, inclusief de orgaanfuncties. De osteopaat probeert nu verbanden te leggen tussen bijvoorbeeld uw galblaasoperatie van twintig jaar geleden en de huidige migraineklachten. Het gaat uit van compensatiemechanismen. Nooit een gewricht alleen bekijken, maar altijd in relatie met andere structuren.
Nadat de balans is opgemaakt, wordt u onderzocht op drie deelgebieden: skelet (gewrichten en spieren), organen (en de vliezen waar ze een relatie mee hebben) en de schedel. De belangrijkste beperkte zones worden in kaart gebracht, waarna de behandeling in eerste instantie gericht is op de meest beperkte zone en daarna de lichtere beperkingen.
4. Behandeltechnieken
Ten aanzien van de gewrichten kan de osteopaat kiezen uit zachte bewegingstechnieken of het harde manipuleren (‘kraken). Het behandelen van organen gebeurt uiterst subtiel en zal pijnloos verlopen. Een ’ziek’ orgaan zal de osteopaat niet behandelen want hij moet zich vooral richten op de bewegingsbeperkingen en de daardoor veroorzaakte stoornissen. De schedeltechnieken zijn nog subtieler. Meestal zal een behandelingsserie niet meer dan zes consulten omvatten.
Tot op dit punt heb ik, als christen, osteopathie zonder veel moeite kunnen studeren en praktiseren. We kunnen geweldig gebruik maken van de relaties en compensatiemechanismen, die God in het lichaam geschapen heeft. In deze vorm is de westerse osteopathie gebaseerd op wetenschap zonder invloeden uit andere, vaak oosterse, behandelmethoden.
5. Craniale osteopathie
Later werd de osteopathie uitgebreid met de schedelbehandeling, ook wel de cranio-sacraal therapie genoemd. De ‘ontdekker’ van de craniale osteopathie, D.G. Suthenland, was gefascineerd door de vorm van de schedelnaden. Dit is het gewrichtje tussen twee schedelbotstukken
Hij vermoedde, dat een dergelijke vorm alleen zou kunnen ontstaan door een beweging van de botstukken. Later werd dit bevestigd. Recent onderzoek in de Verenigde Staten heeft aangetoond dat de afzonderlijke zgn. schedelbotstukken t.o.v. elkaar blijven bewegen, zelfs op hoge leeftijd. Problemen zouden juist kunnen ontstaan bij beperking van deze bewegingen.
De volgende vraag die men kan stellen is: "Waarom is deze beweging er, en hoe vindt die dan plaats?" Het antwoord daarop is puur hypothetisch, maar lijkt erg waarschijnlijk. Centraal in de hersenen bevinden zich met elkaar in verbinding staande holten, gevuld met vloeistof (liquor). De vloeistof komt uit de kleine slagadertjes in deze holten en wordt later weer opgenomen in de grote afvoerende kanalen, die aderlijk bloed bevatten. Er is dus continue sprake van verversing. Tijdens het opnemen van de vloeistof uit de bloedbaan vullen de holten zich en zal daardoor de schedel zijwaarts uitzetten. Bij het weer opnemen in de bloedbaan zal deze uitzetting weer ongedaan gemaakt worden.
Deze cyclus zal bij een gezond persoon 8-12 keer per minuut plaats vinden. Merkwaardig genoeg is dit mechanisme bij de meeste neuro-anatomen en fysiologen onbekend. Geoefende handen nemen dit fenomeen eenvoudig waar. Koorts zal dit ritme versnellen tot 20-30 per minuut, terwijl ernstige depressieve toestanden en uitputting het ritme kunnen doen dalen tot onder de 5 keer per minuut.
Alle centrale botstukken van de schedel, alle wervels, het borstbeen en het heiligbeen zullen voor- en achteroverkantelen onder invloed van de vloeistofdruk, terwijl botstukken die meer naar buiten liggen, naar binnen en naar buiten draaien, althans volgens de theorie van deze methode. Dientengevolge zullen ook armen en benen naar binnen en buiten draaien. Door nu bijvoorbeeld het naar buiten draaien met de handen tegen te houden, kan het ritme vertraagd en stilgelegd worden. Onder invloed van de vloeistofdruk, die de schedelbeenderen in beweging zet, zullen alle structuren van het lichaam tot en met de vingertop deze bewegingen volgen. Aangezien de osteopaat altijd zoekt naar bewegingsbeperkingen, ontstond er al gauw een schedeltherapie.
6. Technieken
Er zijn echter osteopaten die heel anders over het bovenstaande denken. Zo las ik het volgende citaat:
Ik herken het begrip ‘instralen’. De bedoeling hierbij is het beïnvloeden van het cranio-sacraal ritme. De oorzaak van dit ritme is de golfbeweging van de liquor cerebro spinalis. Hierover zijn de meningen niet eensluidend en aan verandering onderhevig. Over het bestaan van het ritme bestaat wetenschappelijk geen twijfel meer.
De V-spread techniek doet denken aan ‘instralen’ alsof je energie verplaatst van je ene hand naar je andere. Naar mijn mening wordt hierbij gebruik gemaakt van het electromagnetisch veld dat zich tussen onze handen (en overal) bevindt.
Persoonlijk maak ik gebruik van cranio-sacrale technieken, met name om ontspanning in het hoofd en het totale lichaam te bereiken. De invloed op de thalamus waar zich het primaire regelsysteem bevindt van de schakeling tussen ortho- en parasympaticus is overduidelijk. Eigenlijk is de indicatie een tonusnormalisatie tussen ortho en para. De reacties van mijn patiënten zijn over het algemeen erg positief. Zelf ervaar ik, als er op mijzelf geoefend wordt, een gevoel van ontspanning. Een gevoel van een aanval op mijn geestelijk leven kan ik in de verste verte niet plaatsen.
7. Somate-emotional-release
In een later stadium heeft de Amerikaanse wetenschapper John Upledgen uit deze schedelbehandeling d.m.v. energie de somate-emotional-release methode (S.E.R.) ontwikkelt. Simpelweg komt het hierop neer: Als ik op mijn zitvlak kom te vallen, zal een deel van de energie van deze val de grond ingaan, maar het merendeel zou gaan via mijn zitvlak naar het lichaam erboven. Meestal zal deze energie normaliter weer verdwijnen. Het kan echter voorkomen, dat zo'n energieophoping in een bepaald weefsel achterblijft. Dit zou dan t.a.v. dat weefsel grote problemen gaan veroorzaken. Met behulp van de ‘energiebehandeling’ van meestal meerdere therapeuten, wordt zo'n energieophoping opgespoord en ‘behandeld’. Vaak treedt er een catharsis op, waarin de patiënt het trauma weer beleeft door een emotionele ontlading. De behandelingsresultaten lijken soms erg spectaculair. Duidelijk is echter, dat hier de osteopathie in de occulte therapieën geïntegreerd is. Voor mij is het duidelijk dat er in werkwijze geen verschil is tussen een osteopaat, die met energieën werkt en een magnetiseur.
8. Bijbelse toetsing
Zoals reeds eerder besproken, is de osteopathie, zoals die in eerste instantie door A. Still geformuleerd is, zeker niet ‘occult’ te noemen. Behoudens het ontbreken van bewijzen van wetenschappelijke waarde en effectiviteit, zijn er geen geestelijk en onbijbelse elementen te vinden in de oorspronkelijke therapie. In de latere toegevoegde en uitgebreide behandeltechnieken, zoals cranio-sacrale therapie en S.E.R. kunnen deze elementen wel terugkomen. Dan is sprake van een integratie van (neo-) hindoeïstische filosofieën en technieken. Zo wordt aan de manipulaties geestelijke kracht, ofwel energie toegekend. Bijbels gezien is de geestelijke beïnvloeding, met name door de ‘therapeut’, het occulte element. Door deze ‘visualisatietechnieken’ en ‘instraaltechnieken’ wordt niet de Heilige Geest actief ingeschakeld, maar de demonische krachten, die staan achter de filosofieën van het neo-hindoeïsme. Zoals al eerder aangegeven door het citaat van Scholtens hoeft dit niet bij iedere osteopaat het geval te zijn. Hier is het dus van belang de therapeut, zijn visie hierop en achtergronden na te vragen. Bij twijfel niet doen!
De bovengenoemde therapieën vertonen veel overeenkomsten met de chiropraxie en manuele therapie, die ook veelvuldig in Nederland worden toegepast. Ook hiervoor geldt als belangrijke toetssteen of ze toegepast worden met de ‘magische toevoeging’ van de zgn. ‘energiewerking’, waarin we ze moeten afwijzen of dat ze hun techniek alleen beperken tot het beïnvloeden en behandelen van het bewegingsapparaat, waarin ze voor de juiste indicaties een prima behandelmethode kunnen zijn.
Voor de manuele therapie en chiropraxie geldt meestal de laatste optie. Toch is het belangrijk naast de behandelmethode ook de therapeut te ‘screenen’. Als deze zich met een in principe niet occulte therapie als manuele therapie bezighoudt, maar daarnaast ook andere wel occulte therapieën praktiseert, zoals bijv. acupunctuur, dan zou ik christenen nog ontraden bij deze persoon de geaccepteerde therapie te ondergaan. Eenvoudigweg omdat je als leek nooit weet of hij bepaalde methoden gaat integreren in zijn behandeling. Reden genoeg tot verwarring. Was het zo dat occult en regulier vroeger duidelijk afgezonderd waren, in de laatste jaren is er steeds meer sprake van een integratie van beiden, waardoor het bijbels toetsen voor christenen steeds moeilijker wordt.
Om toch enige handreiking te geven, hebben we een lijstje gemaakt van therapieën, die zich op manuele wijze bezighouden met het bewegingsapparaat en hun al of niet occulte invloeden. Nogmaals stellen we dat het hier gaat om al of niet occulte invloeden en dat we hierbij niet de pretentie hebben een uitspraak te doen over de wetenschappelijke betrouwbaarheid of effectiviteit van deze behandelmethoden.
Therapie
Occulte elementen
(niet toegestaan)
Niet occult
(toegestaan)
osteopathie
X
X
cranio-sacraal therapie
X
X
somato-emotional-release (S.E.R.)
X
touch for health
X
edukinesiologie
X
chiropraxie
zonder orgaan/energie werking
X
manuele therapie - vlgs v.d. Bijl
zonder orgaan/energie werking
Alexander techniek/therapie
X
Alexander techniek/therapie
zonder hindoeïstische filosofie
X
manuele therapie - vlgs Eindhoven
X
manuele therapie - vlgs Massman
X
"Wandelt als kinderen des Lichts en toetst wat de Here welbehaaglijk is. En neemt geen deel aan de onvruchtbare werken der duisternis, maar ontmaskert ze veeleer". (Ef. 5: 8-11)
Sjoerd Slikboer, fysio/manueel therapeut te Dordrecht
Gerard Feller, fysiotherapeut te Oudewater
9. Literatuur
* A.T. Still, Philosophy of osteopathy (Am.Academy of osteop. Colorado Springs, 1899)
* F.L. Mitchell, P.S. Monau, N.A. Pruzzo, An evaluation and treatment manual of muscle energy osteopathy procedures. (uitg. v universiteit Kinksville,1979)
* H.J. Magoun, Osteopathy in the cranial field (third edition - Kinksville Missouri, 1976) The cranial connection, v Carolyn Inabinet
* J. Upledgen, Jon. Vredevoogd, Cranio sacral therapy (Chicago Eastland pr. 1983)
* J. Upledgen, Cranio sacral therapy 2: Beyond the dura (Eastland press) ISBN 0-939616-05-x
* Ronald Mc Catty, Essentials of cranio sacral osteopathy 1988 ISBN 0-906798-90-6
* Barral J.P. /Mercier Pierre, Visceral manipulation. Zie Visceral Manipulation - J. P. Barral, Pierre Mercier - Google Boeken en Visceral manipulation : Barral, J. P : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive
Een kritische reportage over craniosacraaltherapie van Zembla (2010): http://www.medicalfacts.nl/2010/01/18/zembla-over-osteopatie-chiropractie-en-craniosacraal-therapie/
Hieronder een waarschuwend artikel (2004) van prof. med. Willem Betz over de situatie in België.
Osteopathie. Wetenschap of kwakzalverij?
Osteopathie is een manier van behandelen die op het einde van de 19de eeuw werd uitgevonden door Andrew Taylor Still (1828-1917), een Amerikaans arts die meende dat alle ziekten veroorzaakt worden door beenderen of gewrichten die scheef zitten en zo op bloedvaten drukken. Het woord osteopathie betekent letterlijk ”ziekte van de beenderen”. Still beweerde dat hij door met zijn handen te knijpen, trekken of draaien alle ziekten kon genezen. In zijn autobiografie schrijft hij: “Ik kan een kind genezen van roodvonk, van difterie door er mee te schudden, ik kan kinkhoest genezen in drie dagen door een draai aan de nek”. Zijn opvattingen over de oorzaak van ziekte zijn natuurlijk al lang achterhaald door de ontdekking van bacteriën, virussen en andere oorzaken.
Vandaag is osteopathie een vlag die veel verschillende ladingen dekt. In de USA is de osteopathie in de meeste scholen geëvolueerd van een ‘kwakzalverig’ systeem van kraken en aan de ledematen zwengelen voor zowat alle ziekten, naar een meer wetenschappelijke opleiding, erg gelijkend op die van gewone artsen, vaak met inbegrip van stages in gewone hospitalen. In veel Amerikaanse staten wordt de dokter in de osteopathie (DO) die een degelijke opleiding volgde, erkend als een osteopathisch arts met bevoegdheid tot onderzoek, het stellen van diagnoses en het voorschrijven van medicatie. Men maakt er nog maar zelden gebruik van manipulatieve technieken. Dit is een totaal verschillende evolutie dan bij de chiropractors die zich blijven afzetten tegen de wetenschap en die nog steeds blijven beweren dat ze de meest verscheiden ziekten kunnen genezen door de wervelkolom te kraken.
In sommige landen, zoals de UK, bestaat er ook een officiële vorm van osteopathie die zich bezighoudt met het behandelen van problemen van het bewegingsstelsel. In Frankrijk wordt de term osteopathie zelfs gebruikt als een synoniem voor manuele therapie en bestaan er ook universitaire opleidingen, die zich enkel richten op problemen van het bewegingsstelsel.
Dat sommige handgrepen of manipulaties verlichting kunnen brengen bij welbepaalde klachten van spier- of gewrichtspijnen is geen geheim. Dat weet en doet de gewone geneeskunde en kinesitherapie ook al jaren. De opleiding tot kinesitherapeut vraagt in België 3 tot 5 jaar voltijds hoger of universitair onderwijs. Aan meerdere Belgische universiteiten bestaat er een postgraduaat onderwijs in de toepassing van manuele technieken voor artsen en kinesisten, waar ernstig wetenschappelijk onderzoek wordt gedaan naar de waarde van elementen van verschillende systemen van manuele behandelingen, zoals de orthopedische geneeskunde volgens Cyriax, de manipulatieschool Eindhoven, het systeem Kaltenborn, en uiteraard ook de osteopathie en chiropraxie. Ze trachten het waardevolle te behouden en het zinloze te elimineren.
Buiten deze wetenschappelijk verantwoorde opleidingen bestaan er overal nog heel wat privé kraakschooltjes die ook zegen zich met osteopathie bezig te houden en graag erkenning zouden krijgen. Ze spreken van jaren studie, maar vaak betekent dat enkele weekends per jaar. Om zich een schijn van wetenschappelijkheid aan te meten, vragen ze soms een echte professor in bijvoorbeeld de anatomie om enkele gastcolleges te geven. Soms huren ze tijdens avonden of weekends een zaal in de een of andere universiteit en doen dan alsof het een erkende universitaire cursus is. Ze noemen zich ook DO, dokter in de osteopathie en stellen zelf diagnoses, maar dat is een onwettige praktijk.
Volgens de Belgische wet zijn alleen geregistreerde artsen bevoegd om een diagnose te stellen. Als de arts oordeelt dat het probleem van orthopedische aard is, kan hij verwijzen naar een geregistreerd kinesitherapeut die dan de aandoening kan behandelen volgens de regels en de mogelijkheden van zijn kunnen.
Mocht de osteopathie zich beperken tot het behandelen van problemen van het bewegingsstelsel, en dan nog enkel na verwijzing, dan zou een vorm van erkenning nog enigszins te verdedigen zijn, zij het dat het niet erg fair is dat sommige ziekenfondsen hen bevoordeligen ten opzichte van anderen die wel jaren ernstige studie gedaan hebben. Maar ze beperken zich niet, de werkelijkheid is heel anders. Ze stellen zelf diagnoses en behandelen klachten die niets met spieren of gewrichten te maken hebben. Vaak zitten er in die scholen nog steeds aanhangers van Still, de stichter-uitvinder van de osteopathie, die blijven zweren bij zijn 19de-eeuwse opvattingen over de oorzaken van ziekte.
Het bewijs daarvan kan men vinden in een recente brochure uitgegeven door de Socialistische ziekenfondsen "Mutualistische Weergalm". Die maakt reclame voor osteopathie en laat een, door hen erkende, osteopaat aan het woord. Die beweert dat hij diagnosen kan stellen, dat het manipuleren van gewrichten een geneeswijze is voor problemen van de spijsvertering, de ademhaling, de zenuwen en hart en bloedvaten en ook nog van “de klieren en de lymfe". Het is eveneens goed tegen "slaapstoornissen, stress, maag- darm en leverklachten, hoofdpijn, ademhalingsproblemen, spijsverterings-stoornissen en gynecologische aandoeningen".
Beweren dat dit allemaal kan genezen worden door aan de armen en de benen te zwengelen is je reinste charlatanerie. Hoe kunnen ze deze beweringen rijmen met wat enkele regels verder staat: "dat ze geen ziekten behandelen"? Volgens dit blad worden door de osteopathie "de afvalstoffen" uit het lichaam verwijderd, en natuurlijk wordt al zwengelend "het natuurlijk evenwicht hersteld", want "de spieren, beenderen, pezen en gewrichten vormen het gebinte van de mens, en als dat gebinte goed staat, dan heeft ziekte er geen vat op". Dit is niet enkel openlijke promotie van kwakzalverij en aanzetten tot onwettige uitoefening van de geneeskunde, maar zo gaan we terug naar de duistere Middeleeuwen, gesubsidieerd door een ziekenfonds.
Het meest onthutsende is dat dergelijke gevaarlijke nonsens wordt verspreid door een organisme dat van de staat een bevoorrechte positie heeft gekregen om voor de gezondheid van de bevolking in te staan. De officiële ziekenkas-osteopaat gaat verder in de brochure door de osteopathie voor te stellen als een ‘zachte’ geneeswijze want “er worden geen geneesmiddelen voorgeschreven, er worden geen naalden gebruikt en er worden geen operaties gedaan". Hiermee wordt dan even afgerekend met sommige concurrenten zoals de gewone geneeskunde en de acupunctuur. Ook de chiropractors krijgen ervan langs want “die behandelen enkel maar delen, terwijl de osteopaat het geheel behandelt”. Blijkbaar hebben ze de eigen propaganda van de chiropraxie en alle andere kwakzalvers niet goed gelezen, want die beweren ook dat ze de "gehele mens" behandelen.
Volgens de publicatie van dit ziekenfonds is de meerwaarde van de osteopathie dat ze niet enkel de gewrichten, de pezen en spieren onderzoekt, zoals de chiropractor of de kinesist, maar ze onderzoekt ook de "organen, de ingewanden en de schedel". Dit is een verwijzing naar een uitwas van osteopathie die door de ernstige osteopaten in de USA als verwerpelijk beschouwd wordt; de zogenaamde "cranio-sacrale therapie", wat het behandelen van de schedel en het staart- of heiligbeen betekent. Deze therapeuten beweren dat ze door betasten van de schedel een diagnose kunnen stellen door de "stroming en pulsaties" van het hersenvocht te voelen. Dit is gewoon boerenbedrog. Die pulsaties zijn niet voelbaar, want ze bestaan gewoon niet! Ze regelen vervolgens die “vochtstroom” door de beenderen van de schedel "goed te zetten". Ook dit is totale nonsens, want de volwassen schedel is een solide beenderige doos waaraan niets te manipuleren valt.
De niet bestaande obstructie van de stroom van het hersenvocht moet dan ook nog geregeld worden langs het andere uiteinde van de wervelkolom, door het staartbeen of heiligbeen te manipuleren. Dat doen ze dan met een vinger in de anus of de vagina. Voor alle zekerheid heb ik gezocht op welke datum dit nummer van de "Mutualistische Weergalm" geschreven werd, en het was niet op 1 april (maart 2004, nvdr).
Als u denkt dat ik deze zaken fantaseer, lees dan verder in dit nummer de brief van een osteopaat naar SKEPP (p. 28), die bevestigt dat dergelijke gevaarlijke nonsens deel uitmaakt van de Belgische opleiding tot osteopaat. De ziekenfondsen beweren dat ze dergelijke behandelingen erkennen en terugbetalen omdat ze willen garanderen dat hun klanten goede kwaliteit krijgen. Dat is een hele geruststelling. Stel u voor dat een onkundige uw staartbeen verkeerd manipuleert, en de stroom van het hersenvocht zou verkeerd gaan lopen!
In het jaar 2004 werd gemeld dat er aan de Université Libre de Bruxelles een cursus start met opleiding in de osteopathie. De praktische oefeningen zullen verzorgd worden door het Sutherland College, de uitvinders van het rechtzetten van de schedelbeenderen. SKEPP schreef op 10/9/2004 naar de ULB om te vragen of ze wel weten welk vlees ze in de kuip hebben. Blijkbaar was het een initiatief van de kinesisten en was de faculteit geneeskunde niet op de hoogte van de bedoelingen. We wachten op een officieel antwoord.
Welk advies kunnen we nu geven aan de patiënt met rug-of gewrichtsklachten? We kunnen stellen dat manipulaties soms kunnen helpen voor welbepaalde problemen van het bewegingsstelsel, zoals de wervelkolom. Als een osteopaat beweert ook andere ziekten te kunnen behandelen, als hij uw schedel begint te betasten, neem dan liever de benen voordat hij aan uw staartbeen begint. Terugbetaling door een ziekenfonds is absoluut geen garantie meer dat de behandeling enig nut heeft.
Auteur:
Prof. med. Willem Betz is verbonden aan het Centrum voor Huisartsgeneeskunde van de VUB en bestuurslid van Skepp
Literatuur
Still AT. Autobiography with a history of the discovery and development of the science of osteopathy. Reprinted, New York, 1972, Arno Press and the New York Times.
© Copyleft. Wonder en is gheen Wonder - nr.3, jaargang 4, 2004. Woordelijk kopiëren en distribueren van dit artikel is toegestaan in elke vorm, mits duidelijke verwijzing naar dit artikel en tijdschrift.
Niets uit dit artikel mag worden zonder uitdrukkelijke toestemming van de stichting en de auteur/vertaler worden overgenomen, gekopieerd of gebruikt worden. Uiteraard mag volgens de gangbare regels van bronvermelding er wel naar verwezen worden in andere publicaties. Neem bij twijfel eerst contact met ons op via het contactformulier.
Inhoudsopgave
1. Inleiding
2. Geschiedenis
3. Het onderzoek
4. Behandeltechnieken
5. Craniale osteopathie
6. Technieken
7. Somate-emotional-release
8. Bijbelse toetsing
9. Literatuur
Na dit artikel volgt nog een waarschuwend artikel (2004) van prof. med. Willem Betz over de situatie in België.
1. Inleiding
Het is moeilijk in het kort aan te geven wat de osteopathie inhoudt, vooral omdat er historisch gezien onder deze naam verschillende dingen gebeuren. Daar deze therapie steeds meer actueel wordt in Nederland is het echter een belangrijke vraag.
Osteopathie (wat letterlijk betekent: ziekte van de beenderen) is een alternatieve geneeswijze die ervan uitgaat dat verminderde bewegelijkheid van lichaamsweefsels gevolgen kan hebben voor de gezondheid. Het is een therapie waarbij door middel van manipulatie van het lichaam en vooral van de wervelkolom problemen worden behandeld die ogenschijnlijk vaak niets te maken hebben met de wervelkolom (osteopathie betekenis - Zoeken (bing.com)).
De grondlegger van de osteopathie Andrew Taylor Still (1828-1917) was zoon van een methodistenpredikant, die arts was en daarnaast ook als boer praktiseerde. Het geloof in God, de natuur en een goed inzicht in mechanica hebben Still ertoe gebracht een manuele (=hand) geneeskunde te ontwikkelen, die m.n. gebaseerd was op een goede kennis van de anatomie en fysiologie. ‘Chemische toevoegingen’, in de vorm van medicijnen, verafschuwde hij. In een bijzonder moeilijke tijd moest Still in de vorige eeuw opboksen tegen de gevestigde reguliere artsen, die wel veel gebruik maakten van medicijnen.
In zijn boek Philosophy and mechanical principles of osteopathie schrijft hij: "De enige autoriteit voor mij is God en mijn eigen ervaring". Dit geeft wel aan dat hij van anderen weinig aannam. Toch heeft zijn doorzettingsvermogen ertoe geleid dat het vak universitair werd in de U.S.A. en dat er zelfs ziekenhuizen kwamen, die gebaseerd waren op osteopathische principes. Uiteindelijk is de huidige Amerikaanse osteopaat een gewoon arts, die onderwezen is in de osteopatische leer. De titel hieraan verbonden is D.O.: doctor in osteopathie.
2. Geschiedenis
Enkele jaren later is de osteopathie ook in Engeland terecht gekomen. Hier is de osteopaat geen arts maar ‘kraker’, die een vierjarige opleiding achter de rug heeft. In de 60-er jaren is de osteopathie via Frankrijk ‘overgewaaid’ naar België en is inmiddels ook in Nederland bekend. In ons land kan men als medicus of paramedicus osteopathie studeren aan een viertal instellingen. De studieduur bedraagt 5-6 jaar (meestal weekendcursussen). Er zijn momenteel een twintig geregistreerde osteopaten in Nederland.
Eigenlijk is de osteopathie in eerste instantie vooral preventief gericht. Men behandelt geen ziekten, maar functiestoornissen. Een heupgewricht, wat beperkingen vertoont, kan direct behandeld worden. In een later stadium, wanneer dit gewricht ten gevolge van deze beperkingen een forse slijtage gaat vertonen, is het effect van de osteopathische interventie minder succesvol.
Osteopathie moet ondergebracht worden in de groep van manuele geneeswijzen, waaronder ook de chiropractoren en manueel therapeuten ressorteren. De osteopathie onderscheidt zich echter van deze twee in zowel filosofie als aangrijpingspunt in het menselijk lichaam. Het te behandelen gebied beperkt zich namelijk niet tot spieren en gewrichten, maar strekt zich ook uit tot de organen van borst en buikholte en de schedel. Het relationele effect van verbeteringen van de houding met als gevolg een verbeterde orgaanfunctie is niet in eerste instantie occult, maar is ook nooit wetenschappelijk bewezen. Voor de schedelbehandeling, de zg. craniale osteopathie, ook wel genoemd cranio-sacrale therapie, die ook deze verbanden legt vanuit een andere filosofie, is een ernstige waarschuwing zeker op zijn plaats is.
3. Het onderzoek
Als u een consult bij één van de Nederlandse osteopaten aanvraagt, komt u vaak enige weken op een wachtlijst. Tijdens het eerste consult wat ongeveer een uur in beslag neemt, zal de osteopaat navraag doen naar uw klachtenbeeld. Vaak behelzen deze vragen het totale lichamelijke functioneren, inclusief de orgaanfuncties. De osteopaat probeert nu verbanden te leggen tussen bijvoorbeeld uw galblaasoperatie van twintig jaar geleden en de huidige migraineklachten. Het gaat uit van compensatiemechanismen. Nooit een gewricht alleen bekijken, maar altijd in relatie met andere structuren.
Nadat de balans is opgemaakt, wordt u onderzocht op drie deelgebieden: skelet (gewrichten en spieren), organen (en de vliezen waar ze een relatie mee hebben) en de schedel. De belangrijkste beperkte zones worden in kaart gebracht, waarna de behandeling in eerste instantie gericht is op de meest beperkte zone en daarna de lichtere beperkingen.
4. Behandeltechnieken
Ten aanzien van de gewrichten kan de osteopaat kiezen uit zachte bewegingstechnieken of het harde manipuleren (‘kraken). Het behandelen van organen gebeurt uiterst subtiel en zal pijnloos verlopen. Een ’ziek’ orgaan zal de osteopaat niet behandelen want hij moet zich vooral richten op de bewegingsbeperkingen en de daardoor veroorzaakte stoornissen. De schedeltechnieken zijn nog subtieler. Meestal zal een behandelingsserie niet meer dan zes consulten omvatten.
Tot op dit punt heb ik, als christen, osteopathie zonder veel moeite kunnen studeren en praktiseren. We kunnen geweldig gebruik maken van de relaties en compensatiemechanismen, die God in het lichaam geschapen heeft. In deze vorm is de westerse osteopathie gebaseerd op wetenschap zonder invloeden uit andere, vaak oosterse, behandelmethoden.
5. Craniale osteopathie
Later werd de osteopathie uitgebreid met de schedelbehandeling, ook wel de cranio-sacraal therapie genoemd. De ‘ontdekker’ van de craniale osteopathie, D.G. Suthenland, was gefascineerd door de vorm van de schedelnaden. Dit is het gewrichtje tussen twee schedelbotstukken
Hij vermoedde, dat een dergelijke vorm alleen zou kunnen ontstaan door een beweging van de botstukken. Later werd dit bevestigd. Recent onderzoek in de Verenigde Staten heeft aangetoond dat de afzonderlijke zgn. schedelbotstukken t.o.v. elkaar blijven bewegen, zelfs op hoge leeftijd. Problemen zouden juist kunnen ontstaan bij beperking van deze bewegingen.
De volgende vraag die men kan stellen is: "Waarom is deze beweging er, en hoe vindt die dan plaats?" Het antwoord daarop is puur hypothetisch, maar lijkt erg waarschijnlijk. Centraal in de hersenen bevinden zich met elkaar in verbinding staande holten, gevuld met vloeistof (liquor). De vloeistof komt uit de kleine slagadertjes in deze holten en wordt later weer opgenomen in de grote afvoerende kanalen, die aderlijk bloed bevatten. Er is dus continue sprake van verversing. Tijdens het opnemen van de vloeistof uit de bloedbaan vullen de holten zich en zal daardoor de schedel zijwaarts uitzetten. Bij het weer opnemen in de bloedbaan zal deze uitzetting weer ongedaan gemaakt worden.
Deze cyclus zal bij een gezond persoon 8-12 keer per minuut plaats vinden. Merkwaardig genoeg is dit mechanisme bij de meeste neuro-anatomen en fysiologen onbekend. Geoefende handen nemen dit fenomeen eenvoudig waar. Koorts zal dit ritme versnellen tot 20-30 per minuut, terwijl ernstige depressieve toestanden en uitputting het ritme kunnen doen dalen tot onder de 5 keer per minuut.
Alle centrale botstukken van de schedel, alle wervels, het borstbeen en het heiligbeen zullen voor- en achteroverkantelen onder invloed van de vloeistofdruk, terwijl botstukken die meer naar buiten liggen, naar binnen en naar buiten draaien, althans volgens de theorie van deze methode. Dientengevolge zullen ook armen en benen naar binnen en buiten draaien. Door nu bijvoorbeeld het naar buiten draaien met de handen tegen te houden, kan het ritme vertraagd en stilgelegd worden. Onder invloed van de vloeistofdruk, die de schedelbeenderen in beweging zet, zullen alle structuren van het lichaam tot en met de vingertop deze bewegingen volgen. Aangezien de osteopaat altijd zoekt naar bewegingsbeperkingen, ontstond er al gauw een schedeltherapie.
6. Technieken
- Mechanisch. De mechanische techniek is eenvoudig. Plaats de handen aan weerszijden van de schedelnaad. Trek dan met zeer geringe kracht (5 gram) beide botstukken uit elkaar en vaak zal van het schedelgewricht de beweeglijkheid verbeteren. De uitleg is wat simpel maar het principe is hiermee duidelijk.
- Energetisch. Ik ben bang dat met de intrede van de energietechnieken het occultisme verder binnen de osteopathie is binnengeslopen.
Er zijn echter osteopaten die heel anders over het bovenstaande denken. Zo las ik het volgende citaat:
Ik herken het begrip ‘instralen’. De bedoeling hierbij is het beïnvloeden van het cranio-sacraal ritme. De oorzaak van dit ritme is de golfbeweging van de liquor cerebro spinalis. Hierover zijn de meningen niet eensluidend en aan verandering onderhevig. Over het bestaan van het ritme bestaat wetenschappelijk geen twijfel meer.
De V-spread techniek doet denken aan ‘instralen’ alsof je energie verplaatst van je ene hand naar je andere. Naar mijn mening wordt hierbij gebruik gemaakt van het electromagnetisch veld dat zich tussen onze handen (en overal) bevindt.
Persoonlijk maak ik gebruik van cranio-sacrale technieken, met name om ontspanning in het hoofd en het totale lichaam te bereiken. De invloed op de thalamus waar zich het primaire regelsysteem bevindt van de schakeling tussen ortho- en parasympaticus is overduidelijk. Eigenlijk is de indicatie een tonusnormalisatie tussen ortho en para. De reacties van mijn patiënten zijn over het algemeen erg positief. Zelf ervaar ik, als er op mijzelf geoefend wordt, een gevoel van ontspanning. Een gevoel van een aanval op mijn geestelijk leven kan ik in de verste verte niet plaatsen.
7. Somate-emotional-release
In een later stadium heeft de Amerikaanse wetenschapper John Upledgen uit deze schedelbehandeling d.m.v. energie de somate-emotional-release methode (S.E.R.) ontwikkelt. Simpelweg komt het hierop neer: Als ik op mijn zitvlak kom te vallen, zal een deel van de energie van deze val de grond ingaan, maar het merendeel zou gaan via mijn zitvlak naar het lichaam erboven. Meestal zal deze energie normaliter weer verdwijnen. Het kan echter voorkomen, dat zo'n energieophoping in een bepaald weefsel achterblijft. Dit zou dan t.a.v. dat weefsel grote problemen gaan veroorzaken. Met behulp van de ‘energiebehandeling’ van meestal meerdere therapeuten, wordt zo'n energieophoping opgespoord en ‘behandeld’. Vaak treedt er een catharsis op, waarin de patiënt het trauma weer beleeft door een emotionele ontlading. De behandelingsresultaten lijken soms erg spectaculair. Duidelijk is echter, dat hier de osteopathie in de occulte therapieën geïntegreerd is. Voor mij is het duidelijk dat er in werkwijze geen verschil is tussen een osteopaat, die met energieën werkt en een magnetiseur.
8. Bijbelse toetsing
Zoals reeds eerder besproken, is de osteopathie, zoals die in eerste instantie door A. Still geformuleerd is, zeker niet ‘occult’ te noemen. Behoudens het ontbreken van bewijzen van wetenschappelijke waarde en effectiviteit, zijn er geen geestelijk en onbijbelse elementen te vinden in de oorspronkelijke therapie. In de latere toegevoegde en uitgebreide behandeltechnieken, zoals cranio-sacrale therapie en S.E.R. kunnen deze elementen wel terugkomen. Dan is sprake van een integratie van (neo-) hindoeïstische filosofieën en technieken. Zo wordt aan de manipulaties geestelijke kracht, ofwel energie toegekend. Bijbels gezien is de geestelijke beïnvloeding, met name door de ‘therapeut’, het occulte element. Door deze ‘visualisatietechnieken’ en ‘instraaltechnieken’ wordt niet de Heilige Geest actief ingeschakeld, maar de demonische krachten, die staan achter de filosofieën van het neo-hindoeïsme. Zoals al eerder aangegeven door het citaat van Scholtens hoeft dit niet bij iedere osteopaat het geval te zijn. Hier is het dus van belang de therapeut, zijn visie hierop en achtergronden na te vragen. Bij twijfel niet doen!
De bovengenoemde therapieën vertonen veel overeenkomsten met de chiropraxie en manuele therapie, die ook veelvuldig in Nederland worden toegepast. Ook hiervoor geldt als belangrijke toetssteen of ze toegepast worden met de ‘magische toevoeging’ van de zgn. ‘energiewerking’, waarin we ze moeten afwijzen of dat ze hun techniek alleen beperken tot het beïnvloeden en behandelen van het bewegingsapparaat, waarin ze voor de juiste indicaties een prima behandelmethode kunnen zijn.
Voor de manuele therapie en chiropraxie geldt meestal de laatste optie. Toch is het belangrijk naast de behandelmethode ook de therapeut te ‘screenen’. Als deze zich met een in principe niet occulte therapie als manuele therapie bezighoudt, maar daarnaast ook andere wel occulte therapieën praktiseert, zoals bijv. acupunctuur, dan zou ik christenen nog ontraden bij deze persoon de geaccepteerde therapie te ondergaan. Eenvoudigweg omdat je als leek nooit weet of hij bepaalde methoden gaat integreren in zijn behandeling. Reden genoeg tot verwarring. Was het zo dat occult en regulier vroeger duidelijk afgezonderd waren, in de laatste jaren is er steeds meer sprake van een integratie van beiden, waardoor het bijbels toetsen voor christenen steeds moeilijker wordt.
Om toch enige handreiking te geven, hebben we een lijstje gemaakt van therapieën, die zich op manuele wijze bezighouden met het bewegingsapparaat en hun al of niet occulte invloeden. Nogmaals stellen we dat het hier gaat om al of niet occulte invloeden en dat we hierbij niet de pretentie hebben een uitspraak te doen over de wetenschappelijke betrouwbaarheid of effectiviteit van deze behandelmethoden.
Therapie
Occulte elementen
(niet toegestaan)
Niet occult
(toegestaan)
osteopathie
X
X
cranio-sacraal therapie
X
X
somato-emotional-release (S.E.R.)
X
touch for health
X
edukinesiologie
X
chiropraxie
zonder orgaan/energie werking
X
manuele therapie - vlgs v.d. Bijl
zonder orgaan/energie werking
Alexander techniek/therapie
X
Alexander techniek/therapie
zonder hindoeïstische filosofie
X
manuele therapie - vlgs Eindhoven
X
manuele therapie - vlgs Massman
X
"Wandelt als kinderen des Lichts en toetst wat de Here welbehaaglijk is. En neemt geen deel aan de onvruchtbare werken der duisternis, maar ontmaskert ze veeleer". (Ef. 5: 8-11)
Sjoerd Slikboer, fysio/manueel therapeut te Dordrecht
Gerard Feller, fysiotherapeut te Oudewater
9. Literatuur
* A.T. Still, Philosophy of osteopathy (Am.Academy of osteop. Colorado Springs, 1899)
* F.L. Mitchell, P.S. Monau, N.A. Pruzzo, An evaluation and treatment manual of muscle energy osteopathy procedures. (uitg. v universiteit Kinksville,1979)
* H.J. Magoun, Osteopathy in the cranial field (third edition - Kinksville Missouri, 1976) The cranial connection, v Carolyn Inabinet
* J. Upledgen, Jon. Vredevoogd, Cranio sacral therapy (Chicago Eastland pr. 1983)
* J. Upledgen, Cranio sacral therapy 2: Beyond the dura (Eastland press) ISBN 0-939616-05-x
* Ronald Mc Catty, Essentials of cranio sacral osteopathy 1988 ISBN 0-906798-90-6
* Barral J.P. /Mercier Pierre, Visceral manipulation. Zie Visceral Manipulation - J. P. Barral, Pierre Mercier - Google Boeken en Visceral manipulation : Barral, J. P : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive
Een kritische reportage over craniosacraaltherapie van Zembla (2010): http://www.medicalfacts.nl/2010/01/18/zembla-over-osteopatie-chiropractie-en-craniosacraal-therapie/
Hieronder een waarschuwend artikel (2004) van prof. med. Willem Betz over de situatie in België.
Osteopathie. Wetenschap of kwakzalverij?
Osteopathie is een manier van behandelen die op het einde van de 19de eeuw werd uitgevonden door Andrew Taylor Still (1828-1917), een Amerikaans arts die meende dat alle ziekten veroorzaakt worden door beenderen of gewrichten die scheef zitten en zo op bloedvaten drukken. Het woord osteopathie betekent letterlijk ”ziekte van de beenderen”. Still beweerde dat hij door met zijn handen te knijpen, trekken of draaien alle ziekten kon genezen. In zijn autobiografie schrijft hij: “Ik kan een kind genezen van roodvonk, van difterie door er mee te schudden, ik kan kinkhoest genezen in drie dagen door een draai aan de nek”. Zijn opvattingen over de oorzaak van ziekte zijn natuurlijk al lang achterhaald door de ontdekking van bacteriën, virussen en andere oorzaken.
Vandaag is osteopathie een vlag die veel verschillende ladingen dekt. In de USA is de osteopathie in de meeste scholen geëvolueerd van een ‘kwakzalverig’ systeem van kraken en aan de ledematen zwengelen voor zowat alle ziekten, naar een meer wetenschappelijke opleiding, erg gelijkend op die van gewone artsen, vaak met inbegrip van stages in gewone hospitalen. In veel Amerikaanse staten wordt de dokter in de osteopathie (DO) die een degelijke opleiding volgde, erkend als een osteopathisch arts met bevoegdheid tot onderzoek, het stellen van diagnoses en het voorschrijven van medicatie. Men maakt er nog maar zelden gebruik van manipulatieve technieken. Dit is een totaal verschillende evolutie dan bij de chiropractors die zich blijven afzetten tegen de wetenschap en die nog steeds blijven beweren dat ze de meest verscheiden ziekten kunnen genezen door de wervelkolom te kraken.
In sommige landen, zoals de UK, bestaat er ook een officiële vorm van osteopathie die zich bezighoudt met het behandelen van problemen van het bewegingsstelsel. In Frankrijk wordt de term osteopathie zelfs gebruikt als een synoniem voor manuele therapie en bestaan er ook universitaire opleidingen, die zich enkel richten op problemen van het bewegingsstelsel.
Dat sommige handgrepen of manipulaties verlichting kunnen brengen bij welbepaalde klachten van spier- of gewrichtspijnen is geen geheim. Dat weet en doet de gewone geneeskunde en kinesitherapie ook al jaren. De opleiding tot kinesitherapeut vraagt in België 3 tot 5 jaar voltijds hoger of universitair onderwijs. Aan meerdere Belgische universiteiten bestaat er een postgraduaat onderwijs in de toepassing van manuele technieken voor artsen en kinesisten, waar ernstig wetenschappelijk onderzoek wordt gedaan naar de waarde van elementen van verschillende systemen van manuele behandelingen, zoals de orthopedische geneeskunde volgens Cyriax, de manipulatieschool Eindhoven, het systeem Kaltenborn, en uiteraard ook de osteopathie en chiropraxie. Ze trachten het waardevolle te behouden en het zinloze te elimineren.
Buiten deze wetenschappelijk verantwoorde opleidingen bestaan er overal nog heel wat privé kraakschooltjes die ook zegen zich met osteopathie bezig te houden en graag erkenning zouden krijgen. Ze spreken van jaren studie, maar vaak betekent dat enkele weekends per jaar. Om zich een schijn van wetenschappelijkheid aan te meten, vragen ze soms een echte professor in bijvoorbeeld de anatomie om enkele gastcolleges te geven. Soms huren ze tijdens avonden of weekends een zaal in de een of andere universiteit en doen dan alsof het een erkende universitaire cursus is. Ze noemen zich ook DO, dokter in de osteopathie en stellen zelf diagnoses, maar dat is een onwettige praktijk.
Volgens de Belgische wet zijn alleen geregistreerde artsen bevoegd om een diagnose te stellen. Als de arts oordeelt dat het probleem van orthopedische aard is, kan hij verwijzen naar een geregistreerd kinesitherapeut die dan de aandoening kan behandelen volgens de regels en de mogelijkheden van zijn kunnen.
Mocht de osteopathie zich beperken tot het behandelen van problemen van het bewegingsstelsel, en dan nog enkel na verwijzing, dan zou een vorm van erkenning nog enigszins te verdedigen zijn, zij het dat het niet erg fair is dat sommige ziekenfondsen hen bevoordeligen ten opzichte van anderen die wel jaren ernstige studie gedaan hebben. Maar ze beperken zich niet, de werkelijkheid is heel anders. Ze stellen zelf diagnoses en behandelen klachten die niets met spieren of gewrichten te maken hebben. Vaak zitten er in die scholen nog steeds aanhangers van Still, de stichter-uitvinder van de osteopathie, die blijven zweren bij zijn 19de-eeuwse opvattingen over de oorzaken van ziekte.
Het bewijs daarvan kan men vinden in een recente brochure uitgegeven door de Socialistische ziekenfondsen "Mutualistische Weergalm". Die maakt reclame voor osteopathie en laat een, door hen erkende, osteopaat aan het woord. Die beweert dat hij diagnosen kan stellen, dat het manipuleren van gewrichten een geneeswijze is voor problemen van de spijsvertering, de ademhaling, de zenuwen en hart en bloedvaten en ook nog van “de klieren en de lymfe". Het is eveneens goed tegen "slaapstoornissen, stress, maag- darm en leverklachten, hoofdpijn, ademhalingsproblemen, spijsverterings-stoornissen en gynecologische aandoeningen".
Beweren dat dit allemaal kan genezen worden door aan de armen en de benen te zwengelen is je reinste charlatanerie. Hoe kunnen ze deze beweringen rijmen met wat enkele regels verder staat: "dat ze geen ziekten behandelen"? Volgens dit blad worden door de osteopathie "de afvalstoffen" uit het lichaam verwijderd, en natuurlijk wordt al zwengelend "het natuurlijk evenwicht hersteld", want "de spieren, beenderen, pezen en gewrichten vormen het gebinte van de mens, en als dat gebinte goed staat, dan heeft ziekte er geen vat op". Dit is niet enkel openlijke promotie van kwakzalverij en aanzetten tot onwettige uitoefening van de geneeskunde, maar zo gaan we terug naar de duistere Middeleeuwen, gesubsidieerd door een ziekenfonds.
Het meest onthutsende is dat dergelijke gevaarlijke nonsens wordt verspreid door een organisme dat van de staat een bevoorrechte positie heeft gekregen om voor de gezondheid van de bevolking in te staan. De officiële ziekenkas-osteopaat gaat verder in de brochure door de osteopathie voor te stellen als een ‘zachte’ geneeswijze want “er worden geen geneesmiddelen voorgeschreven, er worden geen naalden gebruikt en er worden geen operaties gedaan". Hiermee wordt dan even afgerekend met sommige concurrenten zoals de gewone geneeskunde en de acupunctuur. Ook de chiropractors krijgen ervan langs want “die behandelen enkel maar delen, terwijl de osteopaat het geheel behandelt”. Blijkbaar hebben ze de eigen propaganda van de chiropraxie en alle andere kwakzalvers niet goed gelezen, want die beweren ook dat ze de "gehele mens" behandelen.
Volgens de publicatie van dit ziekenfonds is de meerwaarde van de osteopathie dat ze niet enkel de gewrichten, de pezen en spieren onderzoekt, zoals de chiropractor of de kinesist, maar ze onderzoekt ook de "organen, de ingewanden en de schedel". Dit is een verwijzing naar een uitwas van osteopathie die door de ernstige osteopaten in de USA als verwerpelijk beschouwd wordt; de zogenaamde "cranio-sacrale therapie", wat het behandelen van de schedel en het staart- of heiligbeen betekent. Deze therapeuten beweren dat ze door betasten van de schedel een diagnose kunnen stellen door de "stroming en pulsaties" van het hersenvocht te voelen. Dit is gewoon boerenbedrog. Die pulsaties zijn niet voelbaar, want ze bestaan gewoon niet! Ze regelen vervolgens die “vochtstroom” door de beenderen van de schedel "goed te zetten". Ook dit is totale nonsens, want de volwassen schedel is een solide beenderige doos waaraan niets te manipuleren valt.
De niet bestaande obstructie van de stroom van het hersenvocht moet dan ook nog geregeld worden langs het andere uiteinde van de wervelkolom, door het staartbeen of heiligbeen te manipuleren. Dat doen ze dan met een vinger in de anus of de vagina. Voor alle zekerheid heb ik gezocht op welke datum dit nummer van de "Mutualistische Weergalm" geschreven werd, en het was niet op 1 april (maart 2004, nvdr).
Als u denkt dat ik deze zaken fantaseer, lees dan verder in dit nummer de brief van een osteopaat naar SKEPP (p. 28), die bevestigt dat dergelijke gevaarlijke nonsens deel uitmaakt van de Belgische opleiding tot osteopaat. De ziekenfondsen beweren dat ze dergelijke behandelingen erkennen en terugbetalen omdat ze willen garanderen dat hun klanten goede kwaliteit krijgen. Dat is een hele geruststelling. Stel u voor dat een onkundige uw staartbeen verkeerd manipuleert, en de stroom van het hersenvocht zou verkeerd gaan lopen!
In het jaar 2004 werd gemeld dat er aan de Université Libre de Bruxelles een cursus start met opleiding in de osteopathie. De praktische oefeningen zullen verzorgd worden door het Sutherland College, de uitvinders van het rechtzetten van de schedelbeenderen. SKEPP schreef op 10/9/2004 naar de ULB om te vragen of ze wel weten welk vlees ze in de kuip hebben. Blijkbaar was het een initiatief van de kinesisten en was de faculteit geneeskunde niet op de hoogte van de bedoelingen. We wachten op een officieel antwoord.
Welk advies kunnen we nu geven aan de patiënt met rug-of gewrichtsklachten? We kunnen stellen dat manipulaties soms kunnen helpen voor welbepaalde problemen van het bewegingsstelsel, zoals de wervelkolom. Als een osteopaat beweert ook andere ziekten te kunnen behandelen, als hij uw schedel begint te betasten, neem dan liever de benen voordat hij aan uw staartbeen begint. Terugbetaling door een ziekenfonds is absoluut geen garantie meer dat de behandeling enig nut heeft.
Auteur:
Prof. med. Willem Betz is verbonden aan het Centrum voor Huisartsgeneeskunde van de VUB en bestuurslid van Skepp
Literatuur
Still AT. Autobiography with a history of the discovery and development of the science of osteopathy. Reprinted, New York, 1972, Arno Press and the New York Times.
© Copyleft. Wonder en is gheen Wonder - nr.3, jaargang 4, 2004. Woordelijk kopiëren en distribueren van dit artikel is toegestaan in elke vorm, mits duidelijke verwijzing naar dit artikel en tijdschrift.
Niets uit dit artikel mag worden zonder uitdrukkelijke toestemming van de stichting en de auteur/vertaler worden overgenomen, gekopieerd of gebruikt worden. Uiteraard mag volgens de gangbare regels van bronvermelding er wel naar verwezen worden in andere publicaties. Neem bij twijfel eerst contact met ons op via het contactformulier.