De bronnen van Jim Wilder
Door Gerard Feller op basis van tekst van Jim Wilder zelf
Research en bronnen (menselijke ontwikkeling)
Veel scherpzinnige onderzoekers hebben gedetailleerde beschrijvingen gegeven van de ontwikkeling van het kind vooral van de mentale en verbale mogelijkheden. De laatste vijf jaar is er een nieuwe manier van observaties ontstaan. Door verschillende types hersenscans kunnen we nu werkelijk de hersenactiviteit direct onderzoeken en ontdekken wanneer en hoe het brein zich ontwikkelt. Chirurgische studies hebben individuele cellen onderzocht en ontdekt dat er zulke vreemde dingen zijn als hersencellen die gezichtsuitdrukkingen kunnen herkennen en erop reageren. Vijf theoretici hebben een grote invloed gehad op mijn kennis van het verband tussen hersenontwikkeling en identiteitgroei.
Dr. Allan Shore van de U.C.L.A. School of Medicine heeft op zorgvuldige wijze de resultaten beschreven van studies van de relaties van de ontwikkeling van de hersenen en de ontwikkeling van de identiteit van een kind. In het bijzonder bestudeerde hij de ontwikkeling van de orbitale prefrontale cortex. Het wordt orbital genoemd omdat het zich juist achter het oog bevindt (orbit). Dit is het gedeelte van de hersenen wat zich aan de top van de commando-hiërarchie bevindt en verbonden is met elk belangrijk systeem in het lichaam zelfs het immuunsysteem. In het eerste gedeelte van de cortex wordt informatie ontvangen van binnen en van buiten het lichaam. Dr. Shore’s werk is belangrijk omdat het dit gedeelte van het brein beschrijft in zijn ontwikkeling.
Samenvatting van bindingen en ontwikkeling van de zintuigen
0-1,5 maand Smaak, reuk, temperatuur
1,5-3 mnd Tast
3-12 mnd Visueel (emotionele gelaatsuitdrukkingen)
12-24 mnd Gehoor (intonatie)
Dr. Shore heeft een van de beste technische beschrijvingen gegeven op dit moment van hersenonderzoek. Vooral de hersenveranderingen gedurende de ontwikkeling, de rijping/volwassenwording van de hersenen. Een gedeelte van het materiaal van het eerste hoofdstuk van het boek is gebaseerd op een presentatie van Shore van zijn nieuwste boek: Affect Regulation and Repair of Self. Dr. Shore heeft de theorieën en ontdekkingen van drie verschillende disciplines gecombineerd met het doel deze ingewikkelde en verschillende terreinen zin te geven. Dr. Shore’s hersenmodel is hiërarchisch hetgeen zich van anderen onderscheidt. Zijn diagram met als titel: Shore’s Right Brain Dual Corticolimbic- Autonomic Circuits beschrijft de opklimmende niveaus van het emotionele controlecentrum van de hersenen. Ik vind deze hiërarchie bijzonder belangrijk omdat het verklaart waarom problemen op een lager niveau effect hebben op de bovengelegen niveaus. Shore’s hiërarchische drieniveau structuur is de basis voor het vierde niveau van controle in de rechterhemisfeer. De bovenste drie niveaus van mijn eigen model, de prefrontale cortex (4) cingula cortex (3) en amygdala (2) zijn genomen uit dr Shore’s theorie. De onderste laag (in relatie met verbindingen) is genomen uit het werk van dr. Siegel en de brain scans van dr. Amen, die we nog bespreken.
Er zijn drie specifieke elementen van Shore’s theorie die als ze gecombineerd worden boven alle andere theorieën uitsteken. Ten eerste wordt de hersenfunctie op hiërarchisch niveau in plaats van modulair niveau bekeken. Ten tweede is het model gebaseerd op de synchronisatie van de hersenactiviteit in tijdspaden (in Time windows) niet alleen anatomisch op plaatsen maar in biologische functies. Ten derde is het model individueel en onderling, beiden subjectief en intersubjectief. Het gevolg is dat kleine belangrijke gebieden in de hersenen grote verschillen voor het functioneren van andere gedeeltes kunnen uitmaken. De totale betekenis van het brein is niet alleen een simpele optelsom van de delen alleen, maar veelmeer dat wat ze samen kunnen bereiken. Onze hersenen zijn misschien niet zo privé en opgesloten, verborgen in onze schedels, zoals sommigen misschien denken, maar delen zelfs op een krachtige wijze, op bepaalde momenten, onderling bewustzijn met andere hersenen. Deze bewustzijnsniveaus zijn zo nauw met elkaar verbonden dat we beide, individueel en andere hersenen kunnen begrijpen, die gedurende ons hele leven ons beïnvloeden. Daarover straks meer.
Dr. Erik Erikson van Harvard heeft zich bijzonder onderscheiden in het ontwikkelen van een model van menselijke groei dat niet bij het kind stopt maar doorgaat gedurende het gehele leven. Eriksons acht crises voorzien in een goed te gebruiken beschrijving van ontwikkeling. Alhoewel het niet bedoeld was als een studie van hersengroei, is later gebleken dat sommigen van de door hem genoemde crises een wisseling in de ontwikkeling van de ene naar de andere hersenhelft representeerde. De eerste crisis houdt in de groei van de rechterhersenhelft (hemisfeer) de tweede die van de linkerhersenhelft, de derde die van de rechterhersenhelft. De verbanden tussen de dingen die Erikson geobserveerd heeft en de ontwikkeling van de hersenen van kinderen zijn inmiddels verder ontwikkeld als methodes en technologieën. De indrukwekkende hoeveelheid van de huidige kennis is verder bijeengebracht en samengevat door met name drie onderzoekers: dr. Shore, dr. van der Kolk en dr. Siegel.
Dr. Bessel van der Kolk van de Boston University School of Medicine en Harvard University heeft veel dieptestudies op het gebied van trauma en verlies(rouw) gedaan. Dr. v.d. Kolk heeft samenvattingen geschreven van het onderzoek naar de vroege bindingen en zijn eigen studies naar de effecten van vroege trauma’s op verschillende leeftijden eraan toegevoegd. Door zijn werk zien we de geweldige grote tekorten die door vroege psychologische verwondingen veroorzaakt zijn. Hij beschrijft het neurotransmitter systeem, immuunsysteem, biochemische systeem, de ontwikkeling en de sociale aspecten van vroegere verwonding, verlies en trauma. Hij wijst erop dat er kritieke momenten zijn voor bindingen en hersengroei. Vroege trauma’s resulteren in een levenslange problematiek om emoties te reguleren. Hij beschrijft de voornaamste neurochemische disbalans en tekorten door een vroegtijdig verlies. Hij en dr. Shore hebben de resultaten van veel neurobiologische en biochemische studies samengevat die alles te maken hebben met hoe bindingen zich verkeerd kunnen ontwikkelen.
Dr. Daniel Siegel van de UCLA School of Medicine heeft de beste synthese van behandeling van bindingen en hersenontwikkeling beschreven, vergelijkbaar met het niveau van dr. Shore. Dr. Siegel is instaat gebleken om de theorieën van dr. Shore uit te breiden. Hij heeft vooral goed werk gedaan in de studie van de relatie van de linkerhersenhelft functies ten opzichte van het controlesysteem in de rechterhemisfeer. Hoewel zijn benadering ten aanzien van de hersenen meer modulair is dan hiërarchisch, heeft hij belangwekkend werk verricht als het gaat om de synchronisatie van de hersenen gebaseerd op ontwikkeling, herinnering, manier van binden en het vertellen van verhalen onderling.
Toegevoegde bronnen.
Dr. Daniel Amen heeft 12000 menselijke hersenen gescand. Als een psychiater die zich bezighoudt met nucleaire geneeskunde interesseert hij zich vooral om dat deel van de hersenen dat gaat over emoties en identiteit. Dr. Amen heeft hersenmodellen achter veel gewone problemen ontdekt. Zijn vruchtbare geschriften, leringen en onderwijs op de website http://www.brainplace.com/ zijn uitstekende bronnen van informatie over de hersenen. Dr. Amen stelt een grote variëteit van specifieke oplossingen voor van diëten tot ‘hersentraining’ voor elk gebied van de hersenen wat hij bestudeerd heeft. Dr. Amen heeft een tamelijk populaire benadering van de hersenen die voorziet in heldere en simpele identificatie van activiteitenniveaus in combinatie met persoonlijkheidsproblemen. Zijn werk sluit nauw aan bij de gebieden die dr. Shore in zijn theorieën benoemd.
Hiërarchisch Model
Het voordeel van dr. Shores hiërarchisch model ten opzichte van een modulair model is dat een hiërarchie in de hersenen voorziet in een ontwikkelingsproces in de hersenen én een manier om hersenfunctiestoornissen te bekijken. Bijvoorbeeld een modulaire benadering zoals bij dr. Amen zal zich vooral beperken tot welke regio’s in de hersenen goed en niet goed werken en vervolgens voor ieder afzonderlijk oplossingen voorschrijven. Dr. Shore’s hiërarchische model voorspelt als het middelste niveau ( de cingula cortex) niet werkt het bovenste niveau (orbitofrontale cortex) ook benadeeld zal worden, net als de synchronisatie tussen beide hersenhelften. Je krijgt meer ‘euro’s’ met een hiërarchisch model.
Dr. Siegel, dr. Antonio Dmasio en dr. Vilaynur Ramachandran ontwikkelden modellen die gebaseerd zijn op interactieve modules. Deze niet lineaire modellen zijn sterk afhankelijk van de activiteit van ‘terugkeercircuits’ zoals die door dr. Gerald Edelman beschreven zijn. Dit zijn afgezwakte hiërarchische concepten. Dr. Guilo Tononi echter wijst de modulaire benadering geheel af en verlaat zich in zijn verklaringsmodellen meer op een tijdelijke synchronisatie van de vijf chemische waardesystemen van de hersenen. Dit zijn: dopamine, serotonine, epinephrine, norepinephrine en acetylcholine. Deze waardesystemen zijn krachtig omdat ze de responsies van het brein op algemene wijze beïnvloeden als ze geactiveerd worden. De waardesystemen zijn de belangrijkste punten in dr. Shore’s hiërarchische model dat net als het verklaringsmodel van dr. Toni Tononi sterk afhankelijk is van tijdelijke synchronisatie.
Het werk van dr. Ronald A. Ruden en Marcia Byalick in The Craving Brain en dat van dr. Harvey Milkman en dr. Stanley Sunderworth in Craving for Exstasy laten het belang van de nucleus accumbes kernen in de hersenen bij verslavend gedrag. Dit gedeelte van het mesocorticaal genotsysteem in de basale ganglia verbindt zowel de orbitofrontale cortex als wel de subcorticale structuren van dr. Shore’s model. Dr. Ruden bespreekt de interactie van serotonine en dopamine waarden in de nucleus accumbens terwijl dr. Milkman het voornamelijk houdt op het dopaminesysteem met een klein beetje invloed op de norepinephrine prikkeling die nodig zijn voor sterke verlangens. Hoewel geen van de boeken over verslaving rekening houdt met de centrale rol van binding in stimulatie van genot en pijn, maakt dr. Shore’s theorie duidelijk dat de genots- en rustgevende functies van het genotsverzadigingssysteem een direct gevolg is van bindingen. Samen met dr. Siegels verklaring van hoe de hersenen niets weten over hun eigen pijn, zorgen deze auteurs voor een krachtig model van hoe bindingsfouten de destructieve verslavingen voortbrengen bij slechte bindingen bij mensen.
Gezien dit alles is het zo dat het emotionele brein inwendig gesynchroniseerd is op vijf niveaus met in de eerste plaats de rechterhemisfeer op alle niveaus behalve bij de vijfde en hoogste plaats waar de balans wisselt afhankelijk van het niveau van disstress. Het eerste niveau is het bindingssysteem in het diepe limbische gebied. Dit niveau bepaalt wat en wie persoonlijk is. Dit niveau bepaalt mijn ‘personal reality’. Het eerste niveau is sterk verbonden met het dopamine waardesysteem. Het tweede niveau controleer toenadering en verwijdering, geven en ontvangen.
Dit systeem op het niveau van de amygdala is gebonden aan het epinephrine en norepinephrine waardenspiegels. Met deze twee systemen controleren we onze alertheid en actie. Het derde niveau van synchronisatie is betrokken bij de emotionele energieniveaus en interpersoonlijke realiteit in de cingula cortex. Dit niveau synchroniseert het brein intern en synchroniseert met andere hersenen extern. De cingula cortex synchroniseert de activiteit die aanwezig is in de verschillende lobben van het brein zoals informatie ontvangen en sorteren.
Niveau 3 kan activiteiten van de beide hersenhelften tot op zekere hoogte synchroniseren. Het derde niveau lijkt serotonine en norefidrine te synchroniseren hetgeen geassocieerd wordt met opwekking van rust.
Het vierde niveau van synchronisatie is betrokken op de richting van de aandacht. Aandacht is de kostbare bron die mensen te bieden hebben. De orbitofrontale cortex controleert op niveau vier het serotoninesysteem en daarmee de capaciteit om te kalmeren het brengt de dopamine, epifrine en norepifrine tot rust. Niveau vier kan de activiteit van ‘drie hersenen’ en drie gezichtspunten synchroniseren.
Het vijfde niveau van synchronisatie is tussen de ervaringen in de rechterhersenhelft en de verklaringen in de linker. Het is de synchronisatie die getest is door methodes als The Adult Attachment Inventory (A.A.I.) en Theophostic (vergelijk: zegenend helpen) om niet opgeloste problemen uit het verleden die in het huidige leven binnendringen een plaats te geven.
Het vierde niveau, het controlecentrum in de rechterhersenhelft is het resultaat van het gezamenlijk werk van deze doctors. Niet één ervan is helemaal te vergelijken met Jim Wilders vier niveau model, hoewel dr. Shore duidelijk de drie hiërarchische niveaus heeft vastgesteld. In aanvulling daarop is de visie van dr. Wilder van hiërarchische, gesynchroniseerde, modules pasklaar gemaakt en geconditioneerd door vijf waardesystemen, een model dus wat verder gaat dan ieder van bovengenoemde voorstaan. Dr. Shore en dr. Siegel zouden hier zeker mee akkoord gaan, hoewel er natuurlijk ook individuele, specifiek problemen zijn en overwegende dat synchronisatie niet alleen maar een zaak is van interpersonale bewustzijnsniveaus. Het materiaal van drs. Shore, Siegel, van der Kolk en Amen vormen de basis van hetgeen Jim Wilder geschreven heeft op het gebied van hersenontwikkeling. Hij probeert dit te onderwijzen in een zo eenvoudig mogelijke taal en beeldende begrippen. Het resultaat is duidelijker, maar minder precies. Jim Wilder zegt: ‘Iedere vergissing of verkeerde interpretatie van hun werk is vooral mijn fout.’
Niets uit dit artikel mag worden zonder uitdrukkelijke toestemming van de stichting en de auteur/vertaler worden overgenomen, gekopieerd of gebruikt worden. Uiteraard mag volgens de gangbare regels van bronvermelding er wel naar verwezen worden in andere publicaties. Neem bij twijfel eerst contact met ons op via het contactformulier.