Bijna Dood ERvaringen (BDE's) - deel 2

Door J. Isamu Yamamoto - vertaald door Gerard Feller
 

Klik hier voor deel 1


Het verhaal van Dan
Dan was een extroverte, getalenteerde jongeman. Je zou denken dat hij erg populair was. Sommige mensen echter hadden bedenkingen tegen zijn manier van leven. Uiteindelijk verliet hij zijn geboorteplaats en trok in bij een gemeenschap praktiserende homoseksuelen.
Omdat hij een vrij actief seksleven had en niet altijd ‘veilige’ seks bedreef kreeg Dan gonorroe. Zijn behandelend arts stelde twee behandelmethodes voor: of tien dagen antibiotica of een injectie met een grote dosis ineens. Dan koos voor het laatste. Nadat hij de injectie ontvangen had kreeg hij gelijk ademhalingsproblemen. Al gauw kreeg hij een anafylactische shock en stierf. Hij had geen pols of hartslag meer, zijn elektrocardiogram was vlak.
Nadat alles zwart werd zag Dan zichzelf op de grond liggen, terwijl de dokters en de zusters wanhopig probeerden hem weer tot leven te wekken. Hij zag een lange donkere tunnel, waarin hij meegezogen werd. Voordat hij de tunnel inging trok zijn hele leven aan hem voorbij. Zijn overleden grootouders die hem opgevoed hadden, kwamen op dat moment naar hem toe en uitten zijn liefde voor hem.
Na een tijdje in de donkere tunnel zag Dan een licht dat steeds helderder werd, waar hij naartoe getrokken werd. Uiteindelijk verliet hij de tunnel en bevond zich in een heel mooie tuin waar een hek hem verhinderde verder te gaan. Intussen kwam er een schitterend licht wat warmte uitstraalde aan de andere zijde van het hek; het voelde liefdevol en vredig aan. Dan wist dat de bron van dit licht Jezus Christus was. Hij wilde naar het licht gaan maar het hek hield hem tegen. Hij hoorde een stem die vanuit dat licht kwam en zei: “Het is nog niet de tijd om in mijns Vaders koninkrijk binnen te gaan. Ga terug en verheerlijk me”. Op dat moment kwam Dan weer bij, terug in zijn lichaam, nu niet langer een man die voor zichzelf leefde, maar een gelovige in Christus. Vanaf dat moment verliet hij zijn homoseksuele levensstijl en sloot zich aan bij een sterk betrokken christelijke gemeenschap. Tot de dag van vandaag dankt Dan God voor de nieuwe kans die hij gekregen heeft om volgens Zijn plan te leven en niet door lichamelijke begeerten.
“Toen ik dit verhaal voor het eerst hoorde was ik nogal sceptisch”, zei J. Yamamoto, een van de uitgevers van Christianity Today, “vóór die tijd had ik veel New age verhalen gehoord van bijna dood ervaringen (BDE). Ik realiseerde me dat mijn denken over dit onderwerp flinterdun was. Het was alleen gebaseerd op de grote belangstelling van de new age beweging en mijn afkeer daarvan. Eén van de vragen die in me opkwam was: waarom zou Christus een boze geest toelaten Hem te imiteren met het doel Dan in zijn koninkrijk te brengen?”
 
Elementen van BDE’s
Christenen zijn niet de enigen met BDE’s. De meeste medici en wetenschappers geloven dat deze ervaringen veroorzaakt worden door drugs, een gebrek aan zuurstof, een geweldige psychologische stress, waardoor mensen gaan dromen of hallucineren en denken een BDE te hebben. Misschien zijn onze westerse rationele gedachten vooringenomen, net als met mensen die beweren UFO’s en aliens te hebben gezien, of is het onderwerp ‘dood’ een taboe voor de westerling geworden. Toch is het ook voor christenen van belang dit verschijnsel te begrijpen en zo ook op een juiste wijze het evangelie te delen met mensen die een BDE hebben gehad. Een van de eerste boeken (zo’n 25 jaar geleden), die BDE’s rubriceerden was een boek van Raymond Moody namelijk: Life after Life. Hij beschreef hierin 14 elementen van een BDE:

1) Onuitsprekelijkheid
Mensen die een BDE hebben doorgemaakt zeggen geen woorden te hebben om
nauwkeurig te beschrijven wat er met hen gebeurd is.

2) De doodsverklaring horen
Veel van hen verklaren dat ze een medicus hen dood hebben horen verklaren. Voor
diegenen die rondom hen staan wijzen alle lichaamstekenen erop dat ze dood zijn, maar
zelf zijn ze zich ervan bewust in leven te zijn.

3) Gevoelens van rust en vrede
Veel mensen geven aan diepe gevoelens van blijdschap te ervaren. Alhoewel een
levensbedreigende situatie normaliter vergezeld gaat met ernstige pijn, ervaren ze zelf een
rustig en vredig gevoel.

3b) Naast de vredige en rustige gevoelens zijn er echter ook BDE die vaak taboe zijn,
waar mensen het gevoel hebben door vreselijke gedrochten in de hel gesleurd te worden.
De Duitse televisie heeft een paar jaar geleden hier een documentaire van gemaakt. Deze
ervaringen worden echter weinig naar buiten gebracht (noot vertaler).

4) Een geluid
Velen horen een apart geluid dat ten tijde van de dood of net ervoor verschijnt. In sommige
gevallen kan dat geluid aangenaam zijn net als extatische muziek. In andere gevallen kan
dit geluid grof en onaangenaam zijn, net als een voortdurend zoemen of dreunen.

5) De donkere tunnel
Velen geven aan door een donkere tunnel geduwd te worden, terwijl ze bovengenoemd
geluid horen. Deze tunnel wordt vaak beschreven als een kooi, een riool, een trog of een
vallei.

6) Buiten het lichaam
Velen herinneren zich hun lichaam apart van zichzelf gezien te hebben, ze ‘keken’ naar
hun lichaam. Gevoelens die ze dan ervoeren waren verassing, paniek en een verlangen om
weer terug te keren naar het lichaam.

7) Anderen ontmoeten
In veel gevallen ontmoetten ze andere spirituele wezens die bereid waren hen door de ervaring heen te helpen. De wezens varieerden van geliefden die pas waren doodgegaan tot onbekende doden of geesten die zich opwierpen als hun beschermeling.

8) De aanwezigheid van het licht
Er waren er die spraken over een briljant stralend licht dat ze zagen, maar dat hun ogen geen pijn deed. Voor hen is dit stralende licht de uitstraling van een persoon die onweerstaanbare liefde en warmte communiceert met hen, niet door gesproken woorden maar door gedachten, over de betekenis van het leven.

9) De terugblik
Een aantal van hen beweerden dat ze in één moment hun hele leven aan zich voorbijgetrokken zien hebben. Dit overzicht laat duidelijk het belang zien van liefde en begrip voor elkaar als elementen met een belangrijke betekenis voor het leven.

10) De grens of limiet
Sommigen geven aan dat ze ergens tegengehouden worden, hetgeen voorkomt dat ze verder gaan. Dit kan een schutting zijn of een deur, water of zelfs een denkbeeldige lijn.

11) Terugkomen
Iedereen met een BDE is klaarblijkelijk ‘teruggekomen’ maar dit wordt verschillend ervaren. Sommigen willen bij de aanwezigheid van het licht blijven. Anderen voelen zich verplicht om terug te gaan om hun werk af te maken. In alle gevallen is de terugkeer door en vanuit de zwarte tunnel weer terug, bijna ogenblikkelijk.

12) Aan anderen de BDE vertellen.
Degenen die een BDE hebben meegemaakt zien hun ervaring als een echte gebeurtenis, dus meer dan bijvoorbeeld een droom. Maar als ze bemerken dat anderen sceptisch zijn over hun buitengewone ervaringen, worden ze vaak terughoudend over de BDE; ze voelen dat het onmogelijk is hun ervaring op een juiste manier over te brengen.

13) Nieuwe inzichten over de dood
Velen van hen vrezen de fysieke dood niet meer, maar ze zoeken het zeer zeker ook niet. Meestal zien ze de dood als een overgang naar een andere staat van leven. Om in deze nieuwe staat ‘binnen te treden’ is geen oordeel of uitdelen van beloning of straf in hun ervaring nodig.

14) Bevestiging
Opmerkelijk is dat sommige onafhankelijke verhalen van mensen die in leven bij een BDE van iemand waren, hun getuigenis achteraf in details kunnen bevestigen (zoals bijvoorbeeld de details in de operatiekamer). Alhoewel dit geen bewijzen zijn voor het leven na de dood, zijn het belangwekkende feiten bij de bestudering van BDE.
 
Als we deze verschijnselen vergelijken met de ervaringen van Dan, dan moeten we concluderen dat Dan een echte BDE heeft gehad hoewel hij niet alle symptomen van een BDE ervaren heeft. Zo heeft hij bijvoorbeeld geen geluid gehoord. Overigens komt het wel voor dat mensen met een BDE al de bovengenoemde symptomen ervaren hebben. Een ander verschil is het tijdspad waarin dingen ervaren worden. Dan geeft aan door een tunnel te gaan nadat hij zijn leven aan zich voorbij ziet gaan terwijl Moody dit andersom beschrijft. Moody zegt dat welke ervaringen iemand bij een BDE beleeft afhangt van de diepte en de tijd dat iemand ‘dood’ was. In Dan’s geval was hij ongeveer tien minuten dood hetgeen zou verklaren waarom hij zoveel van de symptomen ervaren zou hebben.
 
Verborgen agenda
In 1969 kreeg Moody een dokterstitel in de filosofie aan de universiteit van Virginia, waarna hij begon aan zijn medische studie voor psychiater. In de zeventiger en tachtiger jaren van de vorige eeuw was hij echter het meest druk met het verkondigen van zijn mening over BDE. In die tijd waren er ook bekenden van Moody die zich bezig hielden met thanatologie (de studie die zich bezighoudt met de dood en het doodgaan) zoals Elisabeth Kübler-Ross, de auteur van On Death and Dying. Moody, die opgegroeid was in de Presbyteriaanse kerk, probeerde de ervaringen ook een bijbels tintje te geven door bijvoorbeeld het gedeelte in de Bijbel waar Saulus Christus ontmoet in een verblindend licht, op BDE te betrekken. Nergens echter laat hij bij de ervaringen van mensen het oordeel en de genade van Christus aan het woord, maar stelt alles voor als een heerlijke plaats met een stralend licht. Later worden zijn bedoelingen duidelijker als hij citeert uit occulte oosterse boeken zoals ‘The Tibetan Book of the Dead’ en de boeken van de 18-eeuwse Zweedse mysticus Emanuel Swedenborg. Vroegere vrienden van Moody zoals Tal Brooke (tegenwoordig een christelijke apologeet) herinneren zich dat Moody regelmatig in gesprek was met een bepaalde geest en zeer geïnteresseerd was in esoterische filosofieën en occultisme, hoewel hij dat in zijn boeken niet altijd aangaf. Nog duidelijker is zijn verbintenis met Elisabeth Kübler-Ross die het voorwoord schreef van ‘Life after Life’, een boek waarvan alleen al in USA 7 miljoen exemplaren verkocht zijn. Ze werkten nauw samen. In september 1976 onthulde Kübler-Ross dat ze vergezeld werd van haar eigen persoonlijke geleide gids genaamd Salim. Dit bericht was een bevestiging voor haar volgelingen dat de boeken die ze over BDE geschreven had, van een bron van ‘hoger bewustzijn’ kwamen. Voor Christenen was het duidelijk dat ze zich met necromantie (verboden contact met doden) bezighield. Beiden, Moody en Kübler-Ross, hielden zich dus bezig met ‘nieuwe inzichten’ die ze van geleidegeesten ontvingen.
 
Andere onderzoekers
Na het onderzoek van Moody en Kübler-Ross die, zoals gezegd, hun onderzoek gemengd hadden met syncretisme, spiritisme en de ontkenning van oordeel en genade, zijn er in de twintig jaar daaropvolgend vele anderen geweest die gedeeltelijk hun voetsporen gevolgd hebben. Zo is daar Kenneth Ring, een psycholoog die schreef ‘Life at Death: a Scientific Investigation of the near death experience’ en de kinderarts Melvin Morse die in 1990 schreef ‘Closer to the Light: Learning from the near death experiences of Children’ (een bestseller). In the American Journal of Diseases of Children publiceerde hij een studie waarin hij probeerde te bewijzen dat niet drugs de oorzaak van BDE waren maar een natuurlijk psychologisch proces wat met doodgaan gepaard gaat. Dat gaf aan andere dan New Age verklaringen ruimte voor onderzoek en aandacht. Later ging Moorse BDE’s weer vergelijken met ervaringen in verschillende wereldreligies waaronder de christelijke (Paulus met zijn ervaringen binnen of buiten het lichaam). Tot nu toe moeten we de mogelijkheid in ons onderzoek open houden dat God in sommige ervaringen zou kunnen werken, maar moeten we alle interpretaties afwijzen die de Bijbelse leer expliciet of impliciet ontkennen.
 
Medische verklaringen: wetenschap of vooroordeel?
De medische en wetenschappelijke verklaringen nemen de claim van BDE’s, dat er een leven na de dood zou zijn, niet serieus. Hoewel hun verklaringen van BDE’s veelal uiteenlopen zijn, zijn de meeste erg sceptisch over een BDE. Niettemin zijn er maar weinigen die ontkennen dat BDE’s geweldige psychologische gevolgen heeft. Hieronder enkele voorbeelden die dit fascinerende fenomeen willen verklaren.
 
1) LSD (Lysergic Acid)
Vele medici geloven dat BDE-hallucinaties zijn veroorzaakt door een of meerdere psycho-actieve drugs. Vanwege de populariteit en het veelvuldig gebruik nemen volgens hen de BDE’s toe. Het belangrijkste argument om LSD in verband met een BDE te brengen is dat beiden een buitenlichamelijke en religieuze ervaring hebben. BDE- aanhangers geloven hier niet in. Allereerst zijn de visuele hallucinaties van een LSD-ervaring niet consistent voor ieder mens. Bij LSD-ervaringen zijn de beelden en emoties vaak verward en bizar. BDE zijn juist vaak levendig en hebben vaak, en dat is belangrijk, overeenkomsten. Mensen met LS -ervaringen weten dat hun gevoel voor realiteit verstoord is, en ervaren de gebeurtenissen van een BDE als intens reëel.

2) Narcotica en (recreatieve) drugs
Sommige sceptici van BDE’s suggereren dat andere drugs verantwoordelijk zouden zijn voor de psychologische fenomenen zoals drugs als narcotica, morfine, en heroïne omdat ze allemaal vreemde hallucinaties kunnen veroorzaken. Hoewel deze drugs ook hemelse en gelukzalige gevoelens kunnen opwekken wordt dit door anderen weer voor onmogelijk gehouden omdat bij morfine en heroïnegebruik veel bijeffecten optreden zoals misselijkheid, braken, slaperigheid, concentratieproblemen en zelfs gezichtsproblemen, zaken die bij een BDE niet aanwezig zijn. Zogenaamde recreatieve drugs zoals marihuana, cocaïne, PCP, amfetaminen en barbiraten worden ook wel eens in verband gebracht met BDE’s. Ook dit wordt weer bestreden omdat mensen die een hoge dosis van deze drugs nemen vaak in verschillende mate paranoïde gevoelens hebben, iets wat bij een BDE niet voorkomt. Een ander verschil is dat als gevolg van gebruik van ‘recreatieve drugs’ veel meer depressies voorkomen.

3) Anaestetica-middelen
Sommige medici schrijven de BDE toe aan anaestetische middelen zoals halothane, surital, nitrous oxide en nembutal. Men denkt dit omdat er rapporten zijn van mensen die onder narcose gebracht zijn die soms gedeelten van gesprekken of details van hun behandeling na hun narcose kunnen vertellen. Het probleem bij deze verklaring is dat anaestetische middelen, voor zover bekend, nooit hallucinaties veroorzaken. Het anesthesie-middel ketamine verdient een nadere bespreking, omdat een aantal psychologische gevolgen bij gebruik lijken op een BDE. Allereerst veroorzaakt dit middel vaak het gevoel een buitenlichamelijke ervaring te hebben (BLE). Ten tweede geeft ketamine het gevoel dat men zichzelf in de spiegel dubbel ziet. Tegenstanders van deze vergelijking met een BDE beweren dat de BLE met ketamine vaak angstig aanvoelen, niet zo prettig als bij een BDE. Het is zelfs zo dat door deze verschillende bijwerkingen ketamine niet meer gebruikt wordt.

4) Autoscopische hallucinaties
Het psychologische verschijnsel om zichzelf dubbel te zien is bekend als autoscopie. Het wordt meestal geassocieerd met hersentumoren, beroertes en migraine-hoofdpijn en het verschijnt als iemand ervaart dat er ‘een kopie’ van zichzelf bovenop ligt. Omdat dit een spiegelbeeld is wordt het door sceptici van BDE’s beschreven als een autoscopische hallucinatie. Anderen beweren dat er een te groot verschil tussen beiden is. Aan de ene kant wordt gezegd dat autoscopische ervaringen beleefd worden door mensen die hun beeld op zichzelf projecteren, terwijl bij de BDE men zichzelf vanaf de buitenkant ziet. Bij een autoscopische ervaring zeggen de BDE-aanhangers is iemand nog steeds in zijn lichaam in tegenstelling tot bij een BDE.

5) Het endomorfine model
Als iemand geweldig veel pijn lijdt of extreme stress ervaart, produceert het brein natuurlijke biochemische middelen om de pijn of stress te verzachten. Dit staat bekend als endomorfine, wat hetzelfde effect heeft als morfine en heroïne. Sceptici van BDE’s beweren dat de plotselinge stress bij het doodgaan een grote aanmaak van endomorfine tot gevolg heeft, wat gelukzalige en mystieke gevoelens veroorzaakt die sommigen interpreteren als een BDE. Het probleem hierbij is dat er geen enkel medisch bewijs is dat er meer endorfine wordt aangemaakt door de stress bij het doodgaan. Zelfs dr. Daniel Carr van het Massachusetts General Hospital die deze theorie geïntroduceerd heeft zegt dat het een ‘mogelijke’ theorie bij een BDE is.

6) Transcendente depersonalisatie
Dr. Russell Noyes van de universiteit van Iowa stelt weer een psychologische verklaring van BDE’s voor die vergelijkbaar is met de endorfinetheorie. In dit geval wordt in plaats van een natuurlijke biochemische reactie bij de stress van het doodgaan een psychologisch mechanisme verondersteld dat getriggerd wordt door zichzelf af te scheiden of te dissociëren van een fysische ondergang. Hier wordt een transcendentale staat ervaren die afstand genomen heeft van het lichaam. Ten gevolge hiervan ontstaat een surrealistisch gevoel van tijd, emoties en gedachten. Deze intrigerende theorie kan gemakkelijk gebruikt worden om BDE’s te verklaren. Er is één BDE-factor die deze theorie niet kan verklaren, namelijk het gegeven dat alle BDE elementen bij alle mensen met zulke verschillende achtergronden zo consistent zijn. Gedesoriënteerd zijn van tijd, gevoelens en gedachten lijkt dit tegen te spreken. Hoewel depersonalisatie voorkomt in veel levensbedreigende gevallen, is het in veel BDE’s nog niet goed wetenschappelijk gedocumenteerd.

7) Hypoxia
Hypoxia is een abnormaal tekort aan zuurstof in de weefsels van het lichaam. Sceptici van BDE’s beweren dat de hallucinaties het gevolg zijn van hypoxia. Ze beweren dat door een zuurstoftekort in de hersenen de persoon met een BDE zich plezierig en high voelt en dat de ervaringen verbeeldingen zijn. Anderen beweren dat deze verklaring niet klopt. In medische studies zijn er twee groepen patiënten onderzocht die dachten dat ze dood waren maar gereanimeerd zijn. Men rapporteerde dat degenen die beweerde een BDE te hebben gehad, niet minder zuurstof in het bloed hadden dan degenen die geen BDE gehad hadden.

8) Geboorteherinneringen
Dr. Carl Sagan, de bekende astronoom van de Corell Universiteit stelt een van de meest fascinerende verklaringen voor BDE’s. Hij suggereert dat een BDE een psychologische herhaling is van de geboorte-ervaring. Sagan en anderen die deze theorie aanhangen beweren dat het geboortekanaal, de operatiekamer en de arts tijdens de geboorte herinnerd worden als een tunnel, een omgeving van licht en aanwezigheid van een witte kleur bij een BDE. Het belangrijkste argument is dat iedereen een geboorte heeft meegemaakt, die de veelvoorkomende elementen van een BDE verklaren. Ook dit wordt weer tegengesproken. Ten eerste heeft een baby noch de mentale noch de visuele mogelijkheid zich dergelijke details van zijn of haar geboorte te herinneren. Ten tweede, als er herinneringen van de geboorte zouden zijn zouden die veeleer traumatisch dan als prettig ervaren worden. Ten derde wordt het gezicht van een baby-tje meestal tegen het geboortekanaal geduwd, en dat lijkt in tegenspraak met het snel door een tunnel gaan zoals bij een BDE. Ook deze interessante theorie kent dus veel zwakheden.
 
Volgens de BDE -onderzoeker prof. Kenneth Ring is er geen afdoende bevredigende verklaring voor BDE. Ring is buitengewoon kritisch ten opzichte van alle BDE-verklaringen die niet van de New Age-hoek komen. Vooral de endorfinetheorie en de depersonalisatietheorie verdienen verder wetenschappelijk onderzoek. Dus eigenlijk is een BDE nog een groot mysterie. De meeste niet-medische verklaringen komen allemaal uit bij de New Age-theorieën die ook Ring en Moody aanhangen. Het onderzoek van Michael Salom verdient bijzonder aandacht. Zijn boek ‘Reflections of Death’ (1982) is niet meer herdrukt maar is zo mogelijk nog een van de meest objectieve onderzoeken naar BDE’s. Hij stelde dat BDE’s in tweeën verdeeld moet worden. Allereerst de groep die veel buiten-lichamelijke ervaringen (BLE) hebben. De tweede groep hebben meer transcendente ervaringen, dat wil zeggen, meer diepere gevoelens van licht en diepere vreugde. Het specifieke van zijn onderzoek is dat maar weinig mensen beide ervaringen tegelijk gehad hebben. BLE schijnt minder voor te komen. Wat Salom ontdekte werd ondersteund door Elisabeth Hillstrom, een professor in de psychologie op het Wheaton College die ook studie van BDE’s gemaakt had. Ook zij ontdekte dat BLE minder voorkomt bij BDE dan sommige New Age -aanhangers ons doen geloven. Als gevolg hiervan moeten de vijftien symptomen van Moody als model voor een BDE misschien herzien worden. Als de BLE in de BDE gereduceerd wordt, komen de medische verklaringen van het zogenaamde endorfine model en de invloed van drugs weer in beeld.
 
Bijna-hel-ervaringen
De New Agers benadrukken steeds hoe geweldig mooi een BDE is: je voelt alleen liefde, vreugde en vrede. Dat velen dit ervaren, is buiten kijf, maar ook zijn er genoeg bijna-hel-ervaringen opgetekend. Carol Zaleski, professor in de theologie van het Smith-college heeft veel van die hel-ervaringen opgetekend. Haar boek ‘Otherworld Journeys Accounts of the Near Death Experiences in Medieval and Modern Times’ blinkt uit op academisch niveau en laat in tegenspraak met de beweringen uit de hoek van New Age zien dat veel BDE ook veel oordelen en beoordelingen inhouden. Maurice Rawlings, een christelijke cardioloog, tekende hel-ervaringen op inclusief ontmoetingen met demonen en satan zelf. Ook schreef hij ervaringen van mensen op die zich in een vuurzee bevonden. In ‘Beyond Death’ schrijft Rawlings dat er minstens zoveel hel-ervaringen zijn als gelukzalige. BDE maakt dat ze zò angstaanjagend zijn dat vele deze ervaringen onderdrukken. Door de schaduwzijde van BDE te onthullen laten Zaliski, Rawlings en anderen zien dat de ervaringen van BDE niet altijd zo ‘soft’ zijn. Een ander belangrijk element van de New Age-interpretatie is dat mensen na een BDE op een hele positieve, liefdevolle en vredige manier verder leven en het leven als waardevoller accepteren en hun angst voor de dood verloren hebben. Wat men niet vertelt is dat de gevolgen van een BDE ook een negatieve invloed op het leven kunnen hebben. In ‘Coming Back to Life’ bevestigt P.M.H. Atwater de vele onplezierige effecten van een BDE die zij en anderen gehad hebben. Hoewel Atwater als medium diep in het occulte is verwikkeld, is ze oprecht over BDE en de verschillende psychologische gevolgen, zoals het gevoel weg te drijven, moeite met het maken van nieuwe relaties of het hervatten van een beroep. Vele mensen ervaren familieproblemen, scheiding en moeite met het werk. Je zou kunnen zeggen dat BDE gedeeltelijk verantwoordelijk is voor stukgelopen levens. Op psychologisch gebied is er weinig aandacht voor het christelijke perspectief. Alleen Elisabeth Hillstrom is de enige christen die ik ken die zich met de intensieve studie van BDE heeft beziggehouden. Zij geeft aan dat in de heldere lichtverklaringen van de New Age-aanhangers nooit wordt aangegeven wat dat heldere licht dan is. Als dit aanwezige licht Jezus Christus is, zou Hij zich bij de mensen als zodanig bekend maken en duidelijk maken dat Hij de enige weg tot God is. Daar dit niet gebeurt, is het alleen maar als alarmerend te zien.
 
Een bijbelse overweging
Er zijn twee belangrijke redenen om de Bijbel te onderzoeken over de BDE-fenomenen. De eerste en de meest ultieme voor ieder christen is dat de Bijbel de autoriteit is in het zoeken naar leiding in het leven van gelovigen. Ten tweede moeten we de Bijbel ook onderzoeken om verkeerde interpretaties van BDE’s te weerleggen. Omdat velen geloven in syncretisme, het samensmelten van religies, zoekt men vele plaatsen in de Bijbel die mogelijke elementen van een BDE zouden beschrijven. Men moet natuurlijk niet alleen een paar teksten eruit nemen maar ook het gehele BDE-model vanuit de Bijbel onderzoeken. Hand. 9: 3-6 en 26: 12-23 wordt veelal door New Age -aanhangers geciteerd. Hier ontmoet Saulus Christus op de weg naar Damascus. Saulus was bezig met zijn ijver om christenen te vervolgen. Nadat hij verblind werd door een licht, hoorde hij een stem die tegen hem zei: “Saul, Saul waarom vervolg je mij?” (Hand. 9:4) Op dat moment identificeerde de stem zich als Jezus. Vanaf die ervaring werd Paulus een toegewijde discipel van Christus.
Volgens Raymond Moody zou deze geschiedenis duidelijk overeenkomsten hebben met de aanwezigheid van het licht bij een BDE. Hij probeert dit duidelijk te maken door parallellen te trekken tussen het uitstralende licht en de aanwezigheid van een spirituele entiteit, de manier waarop de boodschap wordt overgebracht en het levensveranderende effect net als bij een BDE. Verder zegt Moody dat, hoewel Paulus (door Festus) als krankzinnig gezien werd vanwege dit verhaal, hij toch de boodschap van een andere levensstijl ging preken. Toch zijn er weer belangrijke verschillen. Allereerst had Saulus helemaal geen BDE. Waarom niet? Het beste antwoord geeft Paulus zelf als hij deze gebeurtenis tegenover koning Agrippa verder uitwerkt, zonder dat hij melding ervan maakt dat hij dood ging (Hand. 26: 2-29). Een ander verschil is dat bij Saulus het licht echt verblindde, iets wat bij een BDE niet voorkomt. Nog een ander verschil is dat een BDE meestal stilgezwegen wordt terwijl Paulus zijn boodschap aan iedereen wil vertellen, zelfs degenen die vijandig tegenover zijn boodschap staan. Paulus preekte niet alleen liefde, maar Jezus als enige weg naar God.
 
Andere bijbelplaatsen
Naast het verhaal van Paulus’ bekering worden ook andere bijbelplaatsen geciteerd, zoals de uitspraken van Paulus bij zijn bespreking van geestelijke lichamen (1 Kor. 15: 35-52) en zijn verklaring over een man (waarschijnlijk hijzelf) die de derde hemel zag (2 Kor. 12: 2-4) en Jezus’ verklaring als het Licht van de wereld (Joh. 8: 12). Geen van deze plaatsen hebben echter iets te maken met een BDE. In 1 Kor. 15 wordt gesproken over ‘geestelijke lichamen’. Hier gaat over lichamen die gelovigen bezitten na de opstanding en de tweede komst van Christus, niet het lichaam na dit leven. Jezus’ verklaring dat Hij het licht der wereld is behoort bij de spirituele verlichting die Hij naar de wereld brengt. Ook dit heeft niets met een BDE te maken. De ervaring die Paulus bespreekt in 2 Kor. 12: 2-4 kan misschien een BDE genoemd worden (hijzelf wist niet of hij dood was en uit het lichaam, of dat hij een visioen ontvangen had in het lichaam), maar het wordt verder niet besproken in verdere termen van een BDE. Het was een unieke openbaring vanwege de unieke roeping van Paulus als apostel van de heidenen (Gal. 2: 7-9). Het is geen representatief beeld voor BDE’s over de gehele wereld.
 
Terug uit de dood
Er zijn verschillende plaatsen in de Bijbel waar mensen uit de dood terugkomen: Elisa wekte de Sunamitische jongen weer op ten leven (2 Kon. 4: 8-37), Jezus genas een dode dochter van de overste (Matt. 9: 18-26), Jezus wekte ook Lazarus op uit de dood (Joh. 11: 38-44). Wat er gebeurde toen ze dood waren, is nergens beschreven. Wel verdient het commentaar op de steniging van Stefanus (Hand. 8:  54-60) aandacht. In dit verhaal kijkt Stefanus naar de hemel en ziet de glorie van God en Jezus. Belangrijk is echter dat Stefanus dit gezicht had voordat hij werd gestenigd, want hij was (nog) niet dood toen hij Jezus zag. De Bijbel zegt weinig over BDE’s als het er al iets over zegt. De Bijbel is wel duidelijk over Gods boosheid over degenen die geesten in hun leven toelaten. “Gij zult niets met het bloed eten; gij zult niet aan waarzeggerij en toverij doen (Lev. 19: 26). “Gij zult u niet wenden tot geesten van doden of tot waarzeggende geesten, gij zult hen niet zoeken om u met hen te verontreinigen: Ik ben de Here uw God” (Lev. 19: 31).
En als de aanwezigheid van het licht een spirituele entiteit is die een universele boodschap overbrengt moeten we op grond van de Bijbel constateren dat het een boze geest is, dan is dat niet Jezus Christus (Joh. 14: 6; 2 Kor. 11: 3-4). Nu is het wel zo dat mensen met een BDE nooit gezocht hebben naar een BDE of een aanwezig spiritueel licht. Ze kunnen dus niet beschuldigd worden van spiritisme of het overtreden van Gods wet. Maar anderen die de New Age-filosofie aanhangen gaan na een BDE zoeken naar verder contact met die spirituele entiteit. Zij maken zich dan wel schuldig aan spiritisme, en hebben herstel door vergeving in Christus nodig. Maar zou je je kunnen afvragen: waarom moeten we boze geesten afwijzen als ze liefde en vreugde en vrede verkondigen en dit aanmoedigen? Het valt ook niet mee om dit af te wijzen. Het is gemakkelijker om een gehoornde demon met een hooivork af te wijzen, die mensen pijn doet en tot rebellie aanzet. Geestelijke oorlogvoering is echter een slagveld waar het soms moeilijk is een vijand te identificeren. Meestal doet de vijand zich voor als een geliefde vriend. Misleiding is altijd de aard van de boze geweest en het is het meest dodelijke wapen gebleken sinds het eerste gebruik daarvan in de Hof van Eden. Paulus waarschuwde Timotheus ervoor dat er in latere tijden sommigen zullen afvallen van het geloof, doordat zij dwaalgeesten en leringen van boze geesten volgen door huichelarij van leugensprekers… (1 Tim. 4: 1 en 2a). De grootste misleiding is dat de duivel zich als God voordoet of zoals Paulus zegt 2 Kor. 11: 14: “Immers de satan zelf doet zich voor als een engel des lichts”.
 
Slotconclusies
Er blijft een onbeantwoorde vraag voor christenen: hoe moeten we de BDE bekijken van mensen die getrouwe volgelingen van Christus zijn geworden na hun BDE? Zoals het voorbeeld van Dan die alle elementen van een BDE beleefd heeft, die hem tot bekering tot Christus geleid heeft. Tot vandaag aan de dag gelooft hij nog steeds dat hij Jezus heeft ontmoet tijdens die ervaring. Was het echt de duivel die hij daar ontmoette? Omdat BDE’s subjectieve ervaringen zijn is het moeilijk de bron te achterhalen. Door de goddelijke, demonische en verschillende natuurlijke verklaringen die overwogen moeten worden, is een simpele verklaring voor BDE’s onmogelijk. Als de duivel klaarblijkelijk betrokken is bij veel BDE’s wie durft er dan te beweren dat Dan de duivel in plaats van Christus ontmoet heeft? Als de boodschap en ervaring van BDE’s niet in conflict is met de bijbelse leer, dan moeten we voorzichtig zijn om iets tegen te spreken wat achteraf resulteerde in een zegen en een waarachtig werk van God. Toch moeten we constateren dat een BDE niet een veelvoorkomende ervaring is waardoor mensen tot Christus gebracht worden. Als de boodschap van het licht en de interpretatie van een BDE en de levensstijl ten gevolge van die ervaring in tegenspraak met de Bijbel is moet het als niet authentiek worden opgevat. Vele BDE-verklaringen gaan in hun fantastische details over de hemel veel verder dan de Bijbel zelf vertelt en leert over de hemel. Verder moeten we bedenken dat het medisch onderzoek over dit fenomeen nog lang niet is afgerond. Het is ook mogelijk dat de psychologische en spirituele ervaringen elkaar aanvullen. Als een persoon bijvoorbeeld eerder drugs gebruikt heeft en door lichamelijke biochemische processen en psychologische stress een BDE heeft is, er een gemakkelijke toegang voor het occulte aanwezig. Als alleen de boodschap van het licht duidelijk de BDE misleidt kan zo’n ervaring worden uitgelegd als deels medisch, deels spiritueel, satanisch zonder te ontkennen dat er ook psychologische verklaringen en processen een rol spelen. Soms is het echter ook mogelijk dat de demonische invloed pas later in het leven verschijnt. In zulke gevallen kan de ervaring die authentiek is of niet occult, later herinnerd of geïnterpreteerd worden als een occulte universele boodschap die is overgebracht. Het onderzoek van Maurice Rawlings lijkt dit te bevestigen. Dus oppassen met alle BDE’s te generaliseren! In sommige gevallen is er sprake van het verschijnen van een boze geest, in andere situaties hebben we te maken met natuurlijke fysiologische processen en in een enkel geval is de Heer zelf betrokken in een authentieke BDE. Iedere leer die het oordeel van God na de dood uitsluit is onbijbels, maar ieder getuigenis die Jezus Christus verheerlijkt als enige Heer en Verlosser verdient een serieuze overweging (1 Kor. 12:  3).
 
Door J. Isamu Yamamoto
CRI-D T 082
Christian Research Institute



 
Literatuur:
Kenneth Ring, Life at Death: A Scientific Investigation of the Near Death Experience New York: Coward , McCann & Geoghegan 1980
Melvin Morse with Paul Perry, Closer to the Light : Learning from the Near-Death experiences of Children (New York Ivy books 19990)
Mark Albracht and Brooks Alexander “Thanatology : Death and Dying”SCP Journal april 1977
Raymond A Moody, Jr Life after Life Harrisburg, PA: Stackpole books 1976)
Interview J.Isamu Yamamoto met dr Hillstrom 27 april 1992
Carol Zaleski Otherworld Journeys : Accounts of neardeath experiences in medieval and modern times (New York Oxford University 1988)
P.M.H. Atwater Coming back to life The Aftereffects of the neardeath experiences (New York :Ballantine 1988)
Maurice Rawlings, Beyond Death’s door New York Bantam 1991
Deceived by the light A Christian response to Embraced by the light van Douglas Groothuis CRI 1995 Christian research Journal
William L Probasco The Lie at the End of the tunnel A critique of embraced by the light Gasden ,AL Church Ministry Resources 1994
 
 



Niets uit dit artikel mag worden zonder uitdrukkelijke toestemming van de stichting en de auteur/vertaler worden overgenomen, gekopieerd of gebruikt worden. Uiteraard mag volgens de gangbare regels van bronvermelding er wel naar verwezen worden in andere publicaties. Neem bij twijfel eerst contact met ons op via het contactformulier. 

​
​