Liefde én waarheid
Door Piet Guijt
Inhoudsopgave
- Inleiding
- Liefde en waarheid horen bij elkaar
- Liefdevolle waarheid is niet altijd ‘soft’
- Liefde tot de waarheid
- Waarheid kan confronterend zijn
- Met liefde waarheid spreken
- Wanneer spreken we de waarheid?
- Ware of valse eenheid?
- Tot slot
1. Inleiding
Er wordt tegenwoordig vaak over liefde en liefhebben gesproken en dat is heel mooi. Inderdaad, we mogen en ‘moeten’ elkaar liefhebben. Gods Woord zegt diverse keren dat we onze naaste behoren lief te hebben als onszelf (o.a. Matt. 19: 19). Het is na het gebod om God boven alles lief te hebben, het tweede gebod.
Wat we tegenwoordig helaas vaak tegenkomen, is dat ook christenen met het argument van de liefde en het elkaar liefhebben een en ander goedpraten wat niet is zoals de Bijbel aangeeft en bedoelt. En dat komt omdat men vergeet dat God ook heilig is. En juist uit liefde voor ons Zich aan Zijn waarheid houdt, en dat ook van ons vraagt. De achtergrond van het ten onrechte goedpraten van wat niet naar Gods wil is, is vaak dat de waarheid zoals de Bijbel die aangeeft, niet altijd zo is of wordt opgevat zoals wij mensen wel eens zouden wensen. We zullen in dit artikel ingaan op diverse aspecten van de verhouding tussen liefde en waarheid.
2. Liefde en waarheid horen bij elkaar
Gods liefde is Zijn motief om waarheid (Zijn Woord) te geven en Zich aan de waarheid (Zijn geboden en verboden, dus Zijn levensrichtlijnen) te houden. Gods waarheid, die de mens uiteindelijk vrij maakt (Joh. 8: 32), blijdschap, vrede, hoop etc. geeft, is gegrond in de liefde. Liefde kan niet zonder waarheid en waarheid kan niet zonder liefde. Immers zonder waarheid is ‘liefde’ geen liefde. Hoezeer liefde en waarheid samengaan blijkt wel uit 1 Kor. 13: 6 waar staat dat de liefde niet blij is over ongerechtigheid, maar dat zij blij is met de waarheid. Liefde en waarheid horen onlosmakelijk bij elkaar.
Gods waarheid is er niet om de waarheid zelf maar vanwege Gods liefde voor mensen. Juist omdat de liefde de basis en het motief is voor de waarheid, is de waarheid zo belangrijk, en daarom mag men de waarheid niet negeren. Want wat niet is volgens Gods waarheid (dus zijn leefregels) brengt schade toe en leidt uiteindelijk tot de dood.
Dat liefde en waarheid (ook in de zin van: overeenkomend met de werkelijkheid) samengaan, begrijpt men ook als men bedenkt dat het wel vreemd is dat je tegen de ander van wie je houdt, zou liegen, dus de ander zou bedriegen. Liefde liegt niet, spreekt geen onwaarheid. Als je iemand liefhebt, wil je het beste voor die ander, en wil je niet dat die ander bedrogen wordt, dus spreek je de waarheid. Je moet de ander toch kunnen vertrouwen! Denk aan het negende gebod: gij zult niet liegen (Het Boek). Eigenlijk staat er een verbod om een vals getuigenis te geven (NBG), dus wij moeten (ook) eerlijk zijn in de rechtspraak.
Bij de duivel zien we het tegenovergestelde van waarheid en liefde. De duivel staat niet in de waarheid, want er is in hem geen waarheid. Wanneer hij de leugen (en ook halve waarheden) spreekt, spreekt hij naar zijn aard, want hij is een leugenaar en de vader der leugen (Joh. 8: 44). Hij brengt geen vrijheid en leven, maar gebondenheid en dood.
Is er liefde zonder waarheid? Is er waarheid zonder liefde? Ja, maar dat is niet zoals God heeft bedoeld. Een helaas actueel voorbeeld. Mensen die seksueel contact hebben met iemand van hetzelfde geslacht of zelfs met elkaar (willen) trouwen, en toch zeggen dat God dit goed vindt omdat Hij liefde is, doen Gods waarheid geweld aan. Deze seksuele gemeenschap is niet op de liefde gebaseerd zoals God liefde bedoeld heeft (4). Liefde en onwaarheid (= overtreden van Gods heilzame leefregels) gaan niet samen, passen niet bij elkaar, en zijn ten diepste zelfs schadelijk.
3. Liefdevolle waarheid is niet altijd ‘soft’
Dat liefde niet altijd een argument is om een en ander goed te vinden, blijkt uit het volgende voorbeeld. Daaruit zien we dat liefde en waarheid niet altijd zo zijn als we zouden wensen, namelijk je prettig voelen. Liefdevolle waarheid is soms helemaal niet ‘leuk’, maar kan letterlijk en/of figuurlijk scherp en pijnlijk zijn. Stelt u zich de volgende twee situaties voor.
a. Iemand heeft een wat pijnlijke plek of misschien zelfs wel een gezwel. Hij gaat naar de dokter, die de plek niet grondig onderzoekt. En om de patiënt niet ongerust te maken, zegt de arts dat het allemaal wel meevalt, en doet alleen maar een zalfje op de pijnlijke plek. Helaas overlijdt de patiënt na korte tijd, want achteraf bleek het een ernstige kwaal te zijn. Zachte heelmeesters maken stinkende wonden, die soms zelfs dodelijk kunnen zijn.
b. Iemand gaat met hetzelfde probleem naar de dokter, die ziet dat de oorzaak een ernstig gezwel is. Hij vindt het niet zo fijn om het tegen de patiënt te zeggen omdat het liefdeloos en hard kan aankomen, maar hij vertelt voor diens bestwil aan de patiënt dat hij toch moet opereren, dus het mes moet hanteren om het gezwel weg te snijden. Dankzij de operatie blijft de patiënt in leven.
Welke dokter was het meest ‘liefdevol’? Niet de dokter die alleen maar vriendelijke woorden sprak, maar de dokter die de moed had om ‘het mes te hanteren’ hetgeen zo liefdeloos leek. (1 Joh. 3: 18). Wat soms als liefdevol wordt voorgesteld, bijvoorbeeld het toestaan van een homoseksuele relatie, is helemaal geen liefde zoals God het bedoelt, ook al zullen homo’s dat willen ontkennen.
4. Liefde voor de waarheid
We hebben gezien, dat liefde het motief is voor de waarheid, maar de vraag kan worden gesteld: Hebben wij liefde voor de waarheid? En dan bedoel ik Gods Woord. Dit is heel belangrijk, want mensen gaan verloren “omdat zij de liefde tot de waarheid niet aanvaard hebben, waardoor zij hadden kunnen behouden worden” (2 Tess. 2: 10). En die waarheid is God Zelf en Gods Woord (Uw Woord is de waarheid [Ps. 119: 160; Joh. 17: 17]). En ook het vleesgeworden Woord, Jezus Christus, die de waarheid is (Joh. 14: 6). De waarheid is dus niet subjectief, maar wel Persoonsgebonden. Bovendien is de Heilige Geest de Geest van de waarheid (Joh. 16: 13). De waarheid niet liefhebben betekent God niet liefhebben. Mensen die de waarheid ontkennen of zelfs ten onder houden (Rom. 1: 18), kunnen de waarheid niet liefhebben. Bij liefde voor de waarheid moeten we uiteraard niet denken aan het slaafs volgen van regels en dogma’s, en aan wetticisme.
In onze zogenaamde postmoderne tijd beweren velen dat de waarheid niet gekend kan worden of zelfs niet bestaat. Of de waarheid wordt gerelativeerd: ieder heeft zijn eigen waarheid. Maar Jezus zei: “U zult de waarheid verstaan, en de waarheid zal u vrijmaken” (Joh. 8: 32). Daarmee bedoelde Hij de waarheid zoals God die ziet, en dat moet onze norm of maatstaf zijn. “Wie Mijn geboden heeft en ze bewaart, die is het die Mij liefheeft; en wie Mij liefheeft, zal door Mijn Vader worden geliefd; en Ik zal hem liefhebben en Mijzelf aan hem openbaren” (Joh. 14: 21, 23).
Liefde voor Gods waarheid zou voor een christen vanzelfsprekend moeten zijn. Immers die waarheid geeft kracht en leven, maakt de mens gelukkig en vrij, en daar verlangen wij toch naar? En als we de waarheid liefhebben, hebben we ook Jezus lief, niet alleen omdat Hij de waarheid is, maar ook en vooral omdat Hij Zijn zondeloos leven gaf voor onze eeuwige redding!
5. Waarheid kan confronterend zijn
Hoe mooi en heilzaam het Woord van God ook is, de waarheid kan soms toch weerstand oproepen. Allereerst in je eigen leven. Er kan soms een zekere angst opkomen als een bepaalde tekst anders wordt uitgelegd dan je vroeger geleerd hebt, en je ontdekt dat je misschien bepaalde opvattingen moet herzien, en dat kan soms een bepaalde crisis in het geloofsleven teweegbrengen. Gaan we die uit de weg, of willen we echt ‘de prijs betalen’ om de waarheid te leren kennen en te omarmen zoals God die bedoeld heeft?
Het is ook mogelijk dat bepaalde Bijbelse uitspraken/waarheden beangstigend zijn, bijvoorbeeld teksten over de hel en de vuurpoel. Zo leggen aanhangers van de Alverzoeningsleer diverse Bijbelteksten uit op een manier die volstrekt strijdig is met andere Bijbelgedeelten. Angst kan ook een rol spelen bij het weigeren om over bepaalde teksten of tradities na te denken. Sommigen mochten van hun ouders niet uitleggen waarom zij zich lieten dopen door onderdompeling en waarom de baby/kinder-besprenkeling niet bijbels te funderen is, want dat zou misschien twijfel brengen in het geloof van deze ouders.
Maar Gods Woord kan ook voor ongelovigen confronterend zijn, en wanneer iemand dat verkondigt, kan het weerstand oproepen, waardoor onbegrip, verzet, vijandschap en zelfs vervolging kan ontstaan, ook al spreek je met respect. Het is dan wel te begrijpen om vanwege vrees voor afwijzing, spot etc. dan maar je mond te houden of in vaagheden te spreken. Soms kan het inderdaad verstandig zijn om te zwijgen, maar niet altijd zoals we hieronder (par. 7) zullen zien. Als het er echt op aan komt, en er komt verguizing etc., dan zal iemand die echt geworteld is in het Woord van God, bij tegenslagen en verzet van anderen in de geestelijke strijd toch staande blijven.
Hierbij komen we op de vraag in hoeverre iemand liefde voor de waarheid heeft, dus innerlijk bereid is de waarheid te leren kennen, wat het ook kost. Denk in dit verband aan Johannes 7: 17 – “indien iemand de wil van de Vader doen wil, zal hij van deze leer weten, of zij van God komt, dan of Ik uit Mijzelf spreek”. Immers als iemand niet bereid is de waarheid van God ten diepste te leren kennen, zal de Heilige Geest, de Geest der waarheid, zich niet aan de persoon kunnen openbaren (Joh. 14: 21) en niet het licht op een tekst kunnen geven die bedoeld is. Bijvoorbeeld, feministen en transgenders leggen bepaalde teksten uit zoals zij het zelf graag zouden willen. Het is helaas soms schokkend om te zien hoe Bijbelteksten anders worden uitgelegd dan zij bedoeld zijn. Dus met welk motief en welke gezindheid leest iemand de Bijbel?
Heel belangrijk is dus onze gezindheid, onze honger en toewijding aan God. Het gaat om overgave, om een persoonlijke geloofsrelatie met de Heer. Het gaat niet om het ‘kennen’ van een God van veraf, maar om een innige relatie met onze liefdevolle maar ook heilige hemelse Vader! Het is mogelijk om de Bijbel te bestuderen met het verstand zonder een levend geloof hebben. Maar er zijn ook gelovigen die ondanks hun weinige Bijbelkennis toch een levende relatie hebben met God, en vervuld zijn met de Heilige Geest.
God vraagt allereerst ons hart en dan zal Hij dat vullen met blijdschap en passie voor Hem en voor het Woord, én liefde voor de medemens. God wil dat wij open staan voor Gods openbaring, zodat wij gaan zien hoe Hij het ziet. Immers God heeft uit liefde voor ons Zijn Woord, Zijn Zoon en Zijn Heilige Geest gegeven om de mens te verlossen en te brengen op het niveau wat God bij de schepping van de mens had beoogd. Theologie, hoe interessant ook voor het intellect, kan het gevaar inhouden dat het geloof meer een zaak van het brein wordt dan van het hart. God is een God van het hart. We hebben gemeenschap met God door ons geloof en niet door ons verstand, hoe belangrijk dat verstand voor het natuurlijke leven ook is. De zonen Gods zijn zij die geleid worden door de Heilige Geest (Rom. 8: 14) en niet door hun verstand. Het is de Geest die levend maakt (Joh. 6: 63). Ik denk ook aan wat Jezus zei in Johannes 7: 38: “Wie in Mij gelooft, gelijk de Schrift zegt, stromen van levend water zullen uit zijn binnenste vloeien. Dit zei Hij van de Geest, welke zij, die tot geloof in Hem kwamen, ontvangen zouden”. Dus echt christelijk leven en groei naar het zoonschap (Rom. 8: 15, 23) is alleen mogelijk door de Heilige Geest!
6. Met liefde waarheid spreken
De waarheid kennen is een eerste stap, maar een ander punt is de vraag of men die waarheid wil, kan en durft uit te dragen. Want ook al maakt de waarheid vrij, toch kan de waarheid van Gods Woord voor de ander niet prettig of zelfs bedreigend overkomen. Immers wanneer iemand in zonde leeft, zal Gods Woord dat ontmaskeren en aan de kaak stellen. Want we mogen niet iets toedekken wat niet goed is, zeker als we weten dat die ander door zijn of haar zonde schade zal lijden. Uiteraard moet een onderscheid gemaakt worden tussen christenen en niet-christenen. Dat de ongelovig mens werelds leeft, is te begrijpen, maar dat mogen we van een christen niet verwachten en ook niet toestaan. Maar liefde laat uiteindelijk de ander wel de keuze, ook al is die keuze fout en zelfs destructief.
Het kan dus ook voor onszelf moeilijk zijn om waarheid te spreken, want zoals we hierboven schreven, kan dit confrontatie, afwijzing of zelfs vijandschap met zich meebrengen. Of durven we de waarheid niet te vertellen uit vrees dat we misschien dan liefdeloos zouden zijn? Maar iemand met respect wijzen op de waarheid, ook al is die soms confronterend of hard, is niet onbarmhartig. Onbarmhartigheid heeft eerder te maken met gebrek aan mededogen.
Voordat we ingaan op het wanneer spreken van waarheid, willen we eerst benadrukken dat we, met besef van eigen onvolmaaktheid en tekortkomingen, de waarheid uiteraard in liefde en vanuit een bewogen hart moeten spreken. Het is van groot belang dat de ander dat kan aanvoelen. Immers Gods waarheid is gegeven opdat we zouden leven en tot bestemming komen. Immers Gods drijfveer achter Zijn waarheid is liefde.
Waarheid en liefde moeten in balans zijn. Juist dat evenwicht is zo belangrijk: zowel recht doen aan waarheid als aan liefde. Als een van beide wordt gemist, dus als de waarheid wordt verdoezeld, of de liefde ontbreekt, dan gaat het fout. Ze zijn allebei onmisbaar. Dat betekent dat men met respect voor elk medemens en met wijsheid moet spreken. Behandel een ander steeds zoals u zelf zou willen dat anderen u behandelen. De vrijheid van meningsuiting is niet bedoeld om anderen te krenken of te kleineren (10). De liefde kwetst niemands gevoel (1 Kor. 13: 5).
7. Wanneer spreken we waarheid?
Soms moeten we zwijgen en soms spreken. Soms is het wijs om te zwijgen als de ander er (nog) niet aan toe is om (Gods) waarheid te kunnen begrijpen of onder ogen te zien. Immers we moeten er altijd aan denken wat een opmerking (bijv. een confronterende waarheid) met de ander kan doen, dus hoe het bij de ander over kan komen. Soms is het zo dat bijv. van overheidswege iets niet gezegd mag worden en dat men heel voorzichtig moet zijn met het spreken van waarheid. Want soms is er geen vrijheid van meningsuiting en kan je in landen als Noord-Korea of Iran zomaar in de gevangenis gegooid worden als je kritiek hebt op de grote leiders hebt of als je het evangelie verkondigt. En als je de waarheid spreekt over misstanden, kom je zomaar in de problemen (10).
“In Nederland mag nog veel gezegd worden. Toch staat de vrijheid om de waarheid te zeggen onder druk, vooral het tegendraadse spreken. De waarheid over bepaalde zaken zoals bijv. waarheid over de gevaarlijke leegte van het seculiere denken, over de donkere kanten van de islam …de abortuspraktijk en het ernstige gebrek aan rechtsbescherming voor ongeboren leven roept al gauw ergernis op… Al snel worden al deze ongemakkelijke waarheden als liefdeloze aantijgingen gebrandmerkt”, aldus SGP-fractievoorzitter mr. Kees van der Staaij (10).
Maar liefde betekent niet dat je nooit iets zegt. Want soms moet de waarheid, ook al is die confronterend, verteld worden en mag je de confrontatie niet uit de weg gaan. Van belang is uiteraard, dat men de waarheid vertelt op een geschikt moment. Allereerst kan men denken aan het in het licht brengen van een probleem waarmee men zelf worstelt en die men uit schaamte niet aan een ander durfde te vertellen. Men kan een pijnlijke waarheid wel een tijdje ontlopen maar niet eindeloos vermijden. Ook binnen een relatie is het soms noodzakelijk om de waarheid te zeggen omdat het kan bevrijden van oneerlijke verhoudingen. Ook is het van belang om, indien mogelijk, met de ander een goede relatie te hebben zodat die ander uw intentie beter begrijpt en meer open staat voor kritiek als het bijvoorbeeld om een vermaning zou gaan. Soms is het nodig om de waarheid te vertellen om de ander te waarschuwen voor een bepaald gevaar.
“Als er wezenlijke verschillen aan het licht treden over goed en kwaad, over recht en onrecht, over waarheid en leugen, dan staat de waarheid onverdraagzaam tegenover leugen en dwaling, dan moet de waarheid gezegd worden, niet hoogmoedig en betweterig, maar wel met wijsheid, respect en liefde, dus niet met fanatisme” (10). We moeten dus oppassen voor waarheidsrelativering, want als de waarheid wordt verdoezeld, worden vroeg of laat ook mensen onderdrukt (10).
Liefde kan dus betekenen dat je niet alles kan en mag goedvinden wat een ander doet. Want je kan niet zeggen: Omdat God liefde is, moet ik wat je ook doet (drugs gebruiken, roken, naar de hoeren gaan, occulte spelletjes doen, homoseksuele relaties) goedvinden, dus ga je gang maar. Dat is geen liefde maar eerder onverschilligheid en nep-tolerantie. Onder het mom van liefde kan gemakkelijk de waarheid geweld worden aangedaan. Liefde is dat je durft te zeggen dat fout dus fout is en dat niet maar onder de ‘mantel der liefde’ bedekken, en dat je de waarheid durft te zeggen, omdat Gods waarheid vrij en gelukkig maakt. We moeten overigens altijd eerlijk nagaan of onze visie (‘waarheid’) inderdaad overeenkomt met wat Gods Woord zegt, en open staan voor mogelijke correctie.
8. Ware of valse eenheid?
De verhouding tussen liefde en waarheid kan heel actueel zijn met betrekking tot bijv. kerkelijke eenheid. In diverse kerken kunnen er zodanig grote en wellicht onoverbrugbare verschillen van inzicht bestaan over wat de Bijbel bedoelt (wel of niet de vrouw in het ambt, wel of niet homoseksuele relaties toestaan etc.), dat de vraag kan of moet worden gesteld of men vanwege de liefde wel of niet bij elkaar zal of moet blijven. Waar ligt de grens? Daarbij moet wel onderscheid gemaakt worden tussen liefde voor de waarheid zelf enerzijds, en liefde voor mensen anderzijds, maar met beide moet rekening worden gehouden.
Als het gaat om waarheid, is het uiteraard goed om eerlijk van gedachten te wisselen op basis van argumenten. Daar is niets mis mee, want daardoor kan een mogelijke gedachtenverandering plaatsvinden. Maar men moet ervoor oppassen dat gevoelens, persoonlijke opvattingen en relaties belangrijker zijn dan waarheid, en door een verbale strategie de aandacht afgeleid wordt van de waarheidsclaim (6). Of dat men denkt dat eenheid belangrijker is dan waarheid. Als een organisatorische eenheid niet gebaseerd is op geestelijke eensgezindheid, dan is het gevaar aanwezig dat een schijneenheid of zelfs een valse eenheid gaat ontstaan. Eenheid zonder waarheid is in wezen een schijnvertoning.
Dus men moet niet de eenheid koesteren onder mom van liefde voor elkaar (‘elkaar vasthouden’) ten koste van de waarheid, maar koester de waarheid vanwege de liefde (zowel voor de waarheid zelf als voor mensen). Als een kerk niet van de waarheid getuigt (Joh. 18:37) maar vanwege de ‘onderlinge liefde’ (hoe belangrijk dat op zich ook is) en onder druk van de tijdgeest dingen goedpraat die niet goed zijn, maakt de kerk zich als pijler van de waarheid ongeloofwaardig.
Lied van Wim Bevelander (1):
Wie liefheeft zonder waarheid, wordt misleid.
Want zonder waarheid raak je alles kwijt
Waarheid zonder liefde maakt kapot
Maar waarheid met liefde maakt je vrij
van slavernij
9. Tot slot
We hebben gezien dat Gods liefde en waarheid onlosmakelijk bij elkaar horen. Liefde is het motief voor waarheid. God is liefde en Hij gaf Zijn waarheid (Zijn Woord, Zijn Zoon en Zijn Geest) voor ons opdat wij leven en overvloed zouden hebben (Joh. 10: 10). Als wij als kinderen van God uit liefde voor God ons aan de waarheid vasthouden en Gods geboden en levensrichtlijnen gehoorzamen (o.a. Joh. 14: 15 en 21; 15: 10), dan zullen wij meer en meer de volheid van de Heilige Geest gaan ervaren. En omdat de Heilige Geest niet alleen de Geest der waarheid maar ook de Geest van liefde is, zullen we ook meer liefde gaan ervaren, niet alleen voor God Zelf, maar ook voor onze medemens en voor Gods schepping. En zo ontstaat er een proces waarin Gods liefde dóór Zijn waarheid wordt gerealiseerd in mensen die God, medemens en schepping liefhebben, en zo beelddragers gaan worden van God Zelf, die de bron is. En de Heilige Geest, de Geest der waarheid, zal ons leiden tot de volle waarheid (Joh. 16: 13).
Liefde is dus niet alleen het motief voor waarheid maar is ook het gevolg van het je houden aan de waarheid van God. Paulus zegt in 1 Tim. 1: 5: “Het einddoel (resultaat) nu van het gebod (waarheid) is liefde die voortkomt uit een rein hart, een goed geweten en een ongeveinsd geloof”. Of let ook op de volgorde in 1 Petr. 1: 22: “Nu u dan uw zielen gereinigd hebt in de gehoorzaamheid aan de waarheid, door de Geest, tot ongeveinsde (NBV: onvoorwaardelijke) broederliefde…”. Opnieuw gaat waarheid voorop en verandert het de ziel die meer liefde gaat ervaren. Daarom is het zo schadelijk als bepaalde gedragingen, mede onder druk van de anti-bijbelse tijdgeest, worden gedoogd en goedgepraat die in strijd zijn met Gods Woord.
De Heer wil ons laten zien dat in onze levens de waarheid van God en het gehoorzamen aan Zijn geboden ons bóven alles moet gaan. Dan komt er door de Heilige Geest waarheid en liefde in ons leven. Die staan niet tegenover elkaar en kunnen ook niet zonder elkaar. Dat is dan altijd een liefde volgens de waarheid die God ons in Zijn Woord heeft gegeven.
Literatuur
- Wim Bevelander. Liefde en Waarheid. Bron: https://www.youtube.com/watch?v=zcCvVWgwK-o
- Roy Davison, De liefde tot de waarheid hebben zij niet aanvaard! Bron: http://gemeente-van-christus.org/Preken/Davison/Roy/051-LiefdeTotDeWaarheid.html
- Piet Guijt, De waarheid zal u vrijmaken. In: Promise Magazine, januari 2019.
- In His Love – Liefde en Waarheid. Bron: http://www.geloofinjezus.nl/wordpress/training-heilige-geest/training/in-his-love-liefde-en-waarheid/
- Christian Match, Liefde en waarheid. Bron: https://www.christianmatch.nl/forum/forum_posts.php?tId=3076FILIA110 ??????
- John Piper, Koester de waarheid vanwege de liefde. Bron: https://godgericht.nl/artikel/koester-de-waarheid-vanwege-de-liefde/
- P. van Ruitenburg, Liefde voor de waarheid. Bron: https://www.digibron.nl/search/detail/97bf1e82df5aa25f6762efb7450d38ca/liefde-voor-de-waarheid
- E. Rutten, Liefde en waarheid (1). Bron: https://gjerutten.blogspot.com/2017/07/waarheid-en-liefde.html
- E. Rutten, Liefde en waarheid (2). Bron: https://gjerutten.blogspot.com/2017/07/liefde-en-waarheid-2.html
- C.G. van der Staaij, Eenheid, waarheid en liefde. Toespraak in de Waalse Kerk in Den Haag op 16-11-2010 Bron: https://www.rd.nl/opinie/eenheid-waarheid-en-liefde-1.578346
Niets uit dit artikel mag worden zonder uitdrukkelijke toestemming van de stichting en de auteur/vertaler worden overgenomen, gekopieerd of gebruikt worden. Uiteraard mag volgens de gangbare regels van bronvermelding er wel naar verwezen worden in andere publicaties. Neem bij twijfel eerst contact met ons op via het contactformulier.